۱۳۸۸ آذر ۱۸, چهارشنبه

ايات شيطانى سلمان رشدى برمك بهداد
جوبرةييلى فريشته
1
جوبرة ييلى فريشتهGibreel Farishta) (له بانايي له بن نه هاتووى ئاسمان بة تةقله ليَدانه وه دةكهوته خوار و بةده نكى به رز دةيكووت:
ئةى ئةو كةسةي خوازيارى لة دايكبوونيَكي تري، سةرةتا بةرةو بيري مةرك بجوَ. ههجي، هةجي، هو. ئةي ئةو كةسةي خوازياري نيشتنةوة لة سةر ناخي زةوى، سةرةتا هةلَفرين فيَر بة.تا،تا ، ئةتاكاتوَن. ئةوسا ليَو بة بزة دةبيت كة ثيَشتر رِةنج و تالَيت جيَشتبيَت.....ئا دةي ثيَم بلَيَ ضوَن كةرةكتة بيَ هيض جوَرة سةختييةك بة موراد بكةي؟ها؟توَ كة خوازياري لة دايكبوونيَكي تري ...." لة رِوَزيَكي زستان يان رِةنطة يةكةم رِوَذي نةوروَز يان لةو دةور و ثشتة لة بوومةلَيَلي بةيانيدا دوو ثياو، دوو ثياوي رِاستة قينة، ثيَطةيشتوو و زيندوو بة شيَوةيةكي سةرسوورِهيَنةر لة ئاسمانةوة بةربوونةوة سةر عةرز. ئةو دوو كةسة بيَ ئةوةي كة ثةرةشوت يان تةنانةت بالَيَكيان ثيَ بيَت لةو هةوا ساف و بيَطردةي كازيَوةدا لة بةرزايي بيست و نوَ هةزار ثيَي ليَواري مانش كةوتنة خوارةوة.
"بة توَ دةلَيَم بة باوةشي ئاوةلَاوة مةرط وةر بطرة .لةطةلَ توَمة...."جوبرةئيل لة ذيَر تريفةي زيويني مانطدا لة طوَراني طوتن بةردةوام بوو كة لة نةكاو هةرايةك شةقي بة تاريكايي شةو دا برد:"مالَت نةشيَويَ بةو كوَراني وتنةت، خوَزكةم بةو كةسةي طويَي ليَ نيية!"وشةكان لةو كازيَوة سةهوَلَ بةندانةدا بوون بة ضلوورة.:" ئةوكاتيش لة سينةما بووي بةس ليَوت دةجوولَاند و ئاهةنطي طوَرانيبيَذة ناودارةكان لة دةمت دةهاتة دةر. كةواتة وازبيَنة، تاكوو زياتر طويَم لةو دةنطة دوَزةخييةت نةبيَت."
بةلَام جوبرةييل، ئةو موَسيقاذةنةي كة لة دةرةوة طوَرِاني دةطووت، دةسبةجيَ غةزةلي بوَ دةهات و سةرموقلَاتي ليَدةدا، مةلةي ثةثوولة و كرالي دةكرد، قاضةكاني بة سنطي وةدةنووساند و وةك توَث لة رِووبةر دةسوورايةوة و كاتيَكي تر دةست و ثيَي لة ذيَرِسنطي كوَ دةكردةوة و وةك توَثيَك لة ناو رِووبةر دا دةسوورايةوة ، ساتيَكي تر دةست و قاضي ليَك ئاوةلَا دةكرد و لة بة ككراوندي بةرةبةياندا ئازاي لةشي لة ديمةي ويَنةي فريشتةكان لول دةدا . لار دةويَستا و ثاشان لة سةر كةلَةكة دريَذ دةبوو و بة هةلَفريني خوَي هيَزي جازيبةي دةعوةت بة شةرِ دةكرد ، لةو كاتةدا شاد و روح سووكانة بةرةو ئةم دةنطة طالَتة ئاميَزةية ضوو ، خلوَر بوويةوة و طووتي:"بةضاوان صةلَةد بابة(Salad baba)، زوَر سوثاس ضامضي بةرِيَز."(Chumchضامض لة زماني هيندي بة ماناي ماستاوضية.و.)بةردةنط ،بة روالَةت كةسيَكي توند و سةخت طير بوو كة بة سةر، بةرةو ليَواري مانش بةر دةبوَوة.قاتيَكي خوَلَة ميَشي لة بةر دابوو، دوطمةكاني قاتةكةي بة رِيَك وثيَكي بةستبوو، دةستةكاني شةق بةر دابووة خواريَ ، لة كاتيَكدا لة سةر بووني كلَاوي رِةش و خرِي بةريتاني لاي سةير و ناموَ نةبوو، بة بيستني رِستةى دوايي جوبرةييل و شيَوازي كورت كردنةوةي ناوي لة لايةن جوبرةييلةوة حالَتي نارِازيبووني بة خوَيةوة طرت ، وةكوو ئةو كةسانةي كة رِقيان لة كورتكراوةي ناوي خوَيان دةبيَتةوة و لايان واية ئةوة جوَريَ خوَ دةرخستن و ذيَستة.
جوبرةييل هاواري كرد:"هوَي سثوَنوَ((Spoon) . بةردةنطةكةي هةمديسان دةم وضاوي تيَك نا." خودي لةندةنة، لةندةن طيان ئةوة هاتين! ئةو بيذووانةي لةو خوارةوةن قةت نازانن كة ض بةلَاييَكيان بة سةر هاتوة ، بلَيَي شةهاب بووة يان هةورة تريشقة يان توَلَةي خواوةند.لة نةكاو لة هةواوة ديَمة ......!نا؟ض هاتنيَكي بار،!"
لة رِووبةري بيَكةران، دةركةوتني كوَمةلَةي خوَري) (big bangهاوكات لةطةلَ داكةوتني ئةستيَرةكان، دةسثيَكي كةيهانيَك كة دةتطوت بةشيَك لة دةنطدانةوةي نوتفةي داخراني زةمةنة ....جامبوَ جيَتي بوَستان (Bostan)، فرِيني ذمارةي ئا_ئةى_420،بىَ ئاطادار كردنةوةي بةرايي و زوَر كتوثرِ رِيَك لة سةر ئةو شارة طةورة و جوانة و ضةرمط و طةندةلَة، ماهاطوني ، بابل يان ئالَفاظيل، تةقييةوة.دةبيَ ئةوةش بلَيَم كة ثيَشتر جوبرةئيل ناوي شارةكةي دياري كردبوو بة ناوي لةندةن واتة ثيَتةختي ولَات.هةر بوَية وا باشترة من كارم ثيَي نةدابيَت.كاتيَك كة خوَري بةرةبةياني مانطي ذانويية رِووبةري توَزاوي بةرزاييةكاني هيمالياي دادةثوَشي ،هيَماي تايبةت لة سةر شاشةكاني رِادار بزر بوو و ئاسمان تةذى بوو لةو جةستانةي كة لة بةرزاييةكاني ئةظيَرست ئاساي كارةسات بةر دةبوونةوة رِووبةر و دواتر دةكةوتنة ناو ئاوي سثيي زةريا.
من كيَم؟
جيا لة من ض كةسيَكي تر ليَرةية؟
فروَكةكة دوو لةت بوو وةك ضوَن نيام ي ثرِ لة تووي طيايي كة بةرهةمي خوَي بة با دا دةدات.و دوو ثياو ،دوو ئةكتةر ،جوبرةئيلي سةر موقلَاتكار و جةنابي صةلدين ضةمضاي(Salaidn Chamcha) لة كاتيَكدا وةك شةقشةقة بة ناوضاواني طرذ و موَنةوة هةلَدةلَةرزين وةكوو وردة توتني جطةرةيةكي كوَن و شكاو هةلَوةرين، لة كاتيَكدا سةروو و خوار و ثشتةوةيان، كورسي هةلَطةراوة، طوشي (هيَد فوَن)ي ئيستريوَ فوَنيك، ميَزي تايةداري بارِ، داخلَة، قابلَةمة و كارت طةلي ضوونة دةرةوة، ئةو كايةيانةي كة بة داشكاندني تايبةتةوة لة فروَشطاي فروَكة خانةوة كرِدرابوو، كلَاوةكاني خاوةن هيَلَ، كووثي كاغةزي، ثةتوو(بةتاني) و ماسكي ئوَكسيذن يان ، هةر دةتطوت لة ناو رِووبةر دا هةلَواسيوة و لةبةر ئةوةي كة ضةند كوَضبةريش لة ناو مسافيرةكان دةديتران_باشتر بوو بلَيَم هاوسةراني كوَضبةران كة منالَةكانيشيان لة طةلَ بوون_و ثياواني ئةركناس و قوَزي ئيدارةي كوَضبةرى بةوثةرى ليَوةشاوةيي و كارامةيي وبة دارِشتني ثرسيار طةلي تايبةتةوة لة سير تا ثيواز، تةنانةت نيشانةي دياري ئةندامي نيَرينةي شووةكانيشيان ليَ ثرسيبوون و ئةوةي بةلَا بوو بةسةريان هيَنا بوون ، و ئينجا وة شك كةوتبوون كة ئاخوَ منالَةكانيان بيذوون يان نا_ و لةبةر ئةوةي كة ضةند كوَضبةريش لة ناو مسافيرةكان دةديتران،ئةوانيش ويَراي ئةو شتانةي كة لة فروَكة كة جيَمابوو لةت و ثةت هةر بةو شيَوة هةرةمةكي و سةر سوورهيَنةرة لة فرِين دا بوون.
ثاشماوةكاني مةعنةوييةت ، بيرةوةرييةكاني ثضرِ ثضرِ ،كةسايةتي طةلي وةلانراوي وةك كوَنة ثيَستي خزوَكةكان، زمان طةلي دايكي لة ناوضوو، هةريَم طةلي شةخسي بةزيَندراو، جوَك(نوكتة)طةلي تةرجةمة هةلَنةطر ، ئاويَتة طةلَيَك لة برووسكة كوذاو و ئةوينة ونبووةكان ، ضةمكي لةبير كراوي بةتالَ، وشة بة طورِ و تينةكاني نيشتمان ،زةوي و زار ، خانوو، هةلَدةرِذان. لةم بةينةدا جوبرةئيل و صةلَدين ورِ و كاس لةو تةقينةوة، وةكوو بوخضة لة دةمي كراوةي ئةم ثليكانة ئيهمالانة بوَ خواريَ فريَدران.(ئاماذة بة و ئةفسانةية كة كة لةمةر ضوَنيَتي لة دايكبووني منالَان ثيَيان دةطوترا.لةزوَربةي ولَاتة رِوَذئاواييةكان بةو شيَوةية لة دايكبووني مندالَانيان بوَئةوان شي دةكردةوة كة ثليكانة بالَندةكان بوَ ئةو دايك و باوكانةي كة منالَيان طةرةكة لة ئاسمانةوة بوَيان دةهيَنان.وةرطيَرِ) و صةلدين لةسةر شيَوازي لة دايكبووني سروشتي منالَان بة سةرةوة دةهاتة خوار ، لةوةى كة دةيديت جوبرةئيل ئةم ئيشة سووكة ناكات توورة ببوو.صةلدين بة لووتةوة شوَر ببووة خواريَ لة كاتيَكدا فريشتة ئةو ئةكتةرة بة شةوق وجوَشة بةردةوام دةجوولَايةوة و رِووبةري بوَشايي لة باوةش دةطرت ودةست و ثيَي لة دةوري دةهالَاند.لة خوارةوةش باسكي بةريتاني (تةرجةمةي دةقاودةقي وشةي فةرةنسي MANCHEكة ماناي باسكيش دةدات.مةبةست زةرياي مانشة.و.) مةند و سةهوَلَاوي ضاوةرِوانيان بوو ،بةلَام ثةلَة هةورةكان لةمثةر بوون بوَ ديتني ئةو دوَزةخة شينة.(دو َنادوَني).
جوبرةئيل ديسان دةستي بة وتنةوةي يةكيَ لة ئاوازة كوَنةكاني هيندي بة زماني ئينطليزي كردبوو و نارِاستةوخوَ رِيَزي بوَ ولَاتي خانة خويَ دادةنا:ئاخ......كةوشةكانم ذاثوَنين ، ثانتوَلَةكةشم بةريتانيية ،كلَاوي سووري سوَظييةتيشم لة سةرة ، كةضى دلَم هةروا هينديية." هةورةكان لة ديمةي بلَق خوَيان ثيَدادةدان. رِةنطة نهيَني ثةلَة هةورةكاني كوَموَلوَس و كوَموَلوَنيمبوس(ناوي ئةو كوَمةلَة هةورة ضرِ و ثرِ و ئةستوونييانة كة بة بة شةقلَي جوَراوجَوَري طونبةز ، بورج يان زورط دةرديَن.و.) ئةو هةورة برووسكة ئاسايانة كة وةكوو ضةكوش لة ناو كازيَوة دا وةستابوون يان لةبةر ئةوةي كة طوَرانيان دةطوت (يةكيان زوَر بة حيماسةتةوة طوَرِاني دةطوت و ئةوي تريشيان لة هةولَي طلةيي و نارِةزايةتي.) و رِةنطة ورِبووني ثاش تةقينةوةي فروَكةكة ببووة هوَي ئةوة كة بير لة بةردةميان نةكةنةوة . بةلَام هوَكارةكة هةر ضي بوو ،ئةو دوو ثياوة ياني جوبرةئيل صةلَدين و فريشتة ضةمضا كة مةحكوم بةو بةربوونةوة بيَ كوَتايي و هاوكات رِوو لة كوَتايي فريشتةي شةيتان ئاسا بوو ئاطايان برِابوو لةو كاتةي كة شيَوةطوَرِانيان دةستي ثيَكردبوو.
شيَوةطوَرِان؟
بةلَيَ طيانةكةم. بةلَام نة بة طوَترة و شانسي. لةو سةرة لة ناو رِووبةر ، لةو دةشتة كاكي بة كاكيية كة بووني منةتباري سةدةي ئيَمة بوو و بة نوَرةي خوَي ئةم سةدةيةي مسوَطةر دةكرد ، لةويَ كة هةسارة بةرةو ورد بوونةوة دةرِوَيشت و دةسةلَات بوَ ليَذايي بوَشايي خلوَر دةبوَوة، لةو شويَنةى ثرِمةترسيية خةيالَيية _ بوَ ضي، لةبةر ئةوةى كة كاتيَك شتةكان توور دةدةيتة هةوا ، زوَر شت مومكين دةبيَت_هةر ضوَنيَك بيَت لةو سةرةوة ، دوو ئةكتةري ورِيَنة بيَذ وةها تيَكضوون كة جةنابي "لا مارك" يان سةر بةرز دةكرد: لة ئاكامي ثالَة ثةستوَي لة رِادةبةدةري ئاقار بوو كة بووة هوَي ئةوة خوو و خةسلَةتي تازة ثةيدا بكةن.
ض خوو و خةسلَةتيَك، مةبةست ضيية؟سةبريَك بطرن. ثيَتان واية كاري خولَقاندن هةر وا بة هاسانيية.؟ دركاندني رِةمز ورِازةكاني خولَقاندني جيهانيش هةر ئاوا سووك و هاسان نيية و ثيَويستي بة دةرفةتي لةبارة.باش سةيريان بكة،شتيَكي تازة دةبيني؟بةس دووثياوي رِةش ثيَستن كة بة خيَرايي بةر دةبنةوة.خوَ ئةوة شتيَكي نويَ نيية.رِةنطة لاي خوَت بلَيَي ئةوانة لةرِادةبةدةر بوَ ئاسمان هةلَكشاون ،زياتر لة بةرِةي خوَيان.جيا لةوةية كة تا نيزيكايي خوَر رِوَيشتبوون؟
نة.ئاوا نيية.طويَ بطرن:
جةنابي صةلدين ضةمضا كة بة بيستني دةنطي ناخوَشي جبرةئيلي فريشتة زوَر تيَكضووبوو، ئةويش لة حةيفان بة دةنطي بةرز دةستي بة طوَرِاني وتن كرد.ئةو شتةي فريشتةش لة ئاسماني ئةو شةوة سةيرة دا دةيبيست ئاهةنطيَكي كوَن بوو كة شاعيريَك بة ناوي جةيمز تامسوَن(James Thomson) لة سالَي 1748 داينابوو.ضةمضا بةو ليَوانة كة وةكوو ليَوةكاني ضينطوَ لة سةرما رِةش و شين هةلَطةرابوون طوَرِاني دةطوتةوة:"بة حوكمي خوا ،لة ناو زةرياي شين هاتة دةر."هةر ضةندةي فريشتةي سام ليَ نيشتوو هةمان طوَرِاني كةوشي ذاثوَني و كلَاوي رِووسي و دلَي ثاكي وشكاني بةرزتر و بةرزتر دةطووتةوة ،دةرِةقةتي صةلدين نةدةهات."و فريشتةكان طوَرِانييان طوت."
رِاستييةكة ئةوة بوو كة ئةو دوو كةسة هةر طويَيان لة دةنطي يةكتر نةدةبوو ،هةر بوَية هيض ضةشنة قسة كردن يان بةردةوامييةك لة كيَبةركيَي طوَرِاني طوتن لة ئارا دا نةبوو. وةها بة خيَرِايي بةرِةو زةوي دةكةوتنة خوار كة طفة طفي با طويَياني كةرِ دةكرد. بةو حالَةش بةو ثةري سةرسورِمانةوة دةبيَ بطوتريَ كة ئةو دووكةسة دريَذةيان بة كيَبةركيَيةكة دا.
جوبرةئيل و صةلَدين بة خيَرايي هةرضي زياتر بة تةقلَة ليَدانةوة بةر دةبوونةوة خواريَ و كةش و هةواي ساردي زستان هةرِةشةي بةستني لة دلَيان دةكرد.هةر وةك مذوَلَيان دةيبةست و هيَندةي نةمابوو كة لة خةيالَاتي ورِيَنة ئاميَز بيَنة دةر و لة موعجيزةي شيَعر و موَسيقا تيَبطةن و ئاطاداري باران و ئةو دةست و ثيَ و لةشة لةت و ثةتانةي منالَان ببن كة بوَ خويَشي بةشيَك لةو بوو ، و ترس لةو ضارة نووسة نةطبةتةي كة لة ذيَر ثيَيانةوة هيَرشي بوَ دةهيَنان تا رِوَح و ميَشكيان ببرِيَت ،كة لةثرِيَك كةوتنة ناو ثةلَة هةوريَكي زوَر طةورة و سةرما دزةي كردة ناو ئيَسقانيان.
ئةو دوويانة دةتطوت كةوتوونةتة ناو ثةلَة هةوريَكي دريَذ .ضةمضا ،بة رِيَزةوة ، رِةسمي و رِةق و تةق و هةروا بة سةراوبني ، جوبرةئيلي فريشتةي ديت كة بة كراسي بنةوشي طولَدار لةو لاي ديوارة تةم و مذاوييةكاني تونيَلَ بةرِةو ئةو مةلة دةكات. دةيهةويست هاوار بكات :"بوَ لاي من مةية. هةر لة شويَني خوَت بميَنةوة."بةلَام هةستي كرد شتيَك ناهيَليَت .سةرهةلَداني شتيَك وةك هةذان لة ناخيدا طرِي طرت.هةر بوَية لة جياتي ئةوةي كة قسةي ناخوَشي ثيَبلَيَت و دةنطي بدات، باوةشي بوَئاوةلَا كرد و و فريشتةش هةر ئاوا بوَ لاي ئةو مةلةي كرد تاكوو بة يةك طةيشتن و يةكتريان لة باوةش طرت.هيَزي بةريةك كةوتني جةستةكان ،ئةواني وةك دووانةييَك بة تةقلَة ليَدانةوة تاكوو قوولَايي ولَاتي سةير و سةمةرةكان رِادةكيَشا.هةر ئاوا كة بوَ رزطاري لة سثيايي يةكان هةولَيان دةدا ،ئةو ثةلَة هةورانة كة تاو نا تاويَ طشت شتةكاني تووشي شيَوة طوَرِان دةكرد و خواكاني دةكرد بة طا و ذنةكانيش بة جالَجالوَكة و ثياوةكانيش بة طورط، ئينجا ئةواني داطرت. هةنديَ بوونةوةري هةوريني سةير كة ثيَكةوة لكابوون وة سةر سةر و سةكوتيان دةكةوت.ئةو دةستة طولَة طةورانةي كة وةكوو ذنان مةمكةكانيان لة لاسكة طوَشتنةكانيان شوَر ببوَوة ، ثشيلة بالَدارةكان ، ثياواني سمداري ئةسث ئاسا، لةو كاتةش دا ضةمضا كة نيزيك بوورانةوة بوو ، وايزاني كة جةستةي ئةويش وةكوو هةوري ليَهاتووة و شيَوة طوَرِاني بةسةر داهاتووة و لة تةك ئةو مروَظةي تر كة هةنووكة سةري لة ناو قاضةكاني خوَيدا طرتبوو و دوو قاضةكةي بة ملي دريَذ و باريكي خوَي هةست دةكرد ،بة يةكةوة دةلكيَن.
بةلَام ئةوي ديكة دةرفةتي ئةم خةيالَ ثلَاوييةي نةبوو و لةو كاتة دا توانستي بير كردنةوةي ليَبرِابوو ، ضونكوو لة ثرِيَك ضاوي بة ثةيكةريَكي بة شكوَي ذنيَك كةوتبوو كة لة ثشت طةوالَة هةورةكان دةهاتة دةر. ئةو ذنة كراسي ساري هيندي سةوز و زيَرِيني لة بةر دابوو و ئةلَماسيَكي بة لوتييةوة هةلَواسيبوو و بوَ رِاطرتني قذي سةري كةلَكي لة فيكساتوَر وةرطرتبوو. زوَر لة سةرخوَ و هيَدي لة سةر قاليضة ييَك(مافووري زوَر طضكة) دانيشتبوو و "با"ش بة توندي لة سةر و سةكوتي دةدا. جبرةئيل سلَاويَكي كرد و طوتي:"ريَكا ميَرضانتRekha Merchant) ( دةلَيَي رِيَطةي بةهةشتتان ليَ ون بووة." رِستةييَك كة نةدةبوواية بةرامبةر ذنيَكي مردوو بطوتراية.بةلَام رِةنطة بكرِيَ جبرةئيل بة هوَي ئةو زةربةيةي كة هةلَديَرِابوو و وةزعي لاقي ببورين.
ضةمضا كة دةستي بة قاضةكاني جبرةئيلةوة طرتبوو بة سةر سوورمانةوة ثرسي:"لةطةلَ هةوا قسان دةكةي؟"
جبرةئيل هاواري كرد:"بوَئةو نابيني؟مافوورة" بوخارا"كةي نابيني؟"
و دةنطي ذن ئاوا لة طويَي ئةو دا ضرثاندي:"نا،نا جبيوَ، ضاوةرِوانيت لةو نةبيَ. من بةس لة ثيَش ضاوى توَ بوونم هةية.لةوانةشة ئةقلَت لة دةس بدةي ، باشة دةلَيَي ضي طووي سةط، عةشقي من.رِاستي هاوةلَي مةرطة خوَشةويستم .هةر بوَية ئيَستا دةتوانم بةو ناوانةي كة شياوي توَن بانطت بكةم.
ريَكاي هةوري دريضذةي بة ضرثاندنة زيزبووانةكةى دا بةلَام جبرةئيل هةديسان هاواري كرد:"سثوَنوَ ،ئةو دةبيني يان نا؟"
صةلَدين ضةمضا هيضي نةدةديت و نةدةبيست تاكوو وةلَاميَك بداتةوة.جبرةئيل بةس لةطةلَ ئةو بةرةورِوو بوو.دةستي بة ئاموَذكاري كرد:"توَ نةدةبا ئةو كارةت بكرداية .ئةوة طوناهة.ئيشيَكي باشت نةكرد."
ريَكا ثيَكةني . ئةريَ ئيَستا دةتواني ئاموَذطاريم بكةي . ئيَستاش وةثيَش كةوتووي و خوَت وةك ثياويَكي بة ئةخلاق دةر دةخةي . ئةوة توَ بووي كة منت بة جيَهيَشت .دةنطي ريََكا بة جوَري بوو كة واي هةست دةكرد كة ثةردةي طويَي دةجووتريَت. ئةوة توَ بووي ئةي تريفةي خوَشييةكانم كة لة لة ثاش هةور خوَت حةشار دا و مني دوَرِاو لة ئيشق وةكوو كويَرِةكان دونيا لة بةر ضاوم رِةش هةلَطةرا.

جبرةئيل ترسا:"ضت دةويَ؟ثيَويست ناكا ثيَم بليَي .بةس بروَ."
كاتيَ نةخوَش بووي لة ترسان نةمدةويَرا بيَم بوَ لات. لة بةر توَش بوو كة لة فيراق دا بووم. كة ضي دواتر توَ توَلَةت ليَكردمةوة و كردت بة بياننويةك كة بة جيَم بيَلَي .بيانووةكاني رِيَك هةر وةك ئةو هةورة بوو كة لة ثشتي خوَت حةشار دابوو و جيا لةمةسةرداني ئةو ذنة سةهوَلَينة ت كرد بيذوو. هةنووكة كة مردووم بةخشينم لة بير ضوَتةوة.بة لةحنةتت دةكةم جبرةئيلي من، هيوادارم ذيانيَكي دوَزةخيت هةبيَ .دوَزةخ .ضوونكة توَ منت بوَ ئةويَ نارد ، لةحنةتي هةميشةييت لةطةلَدا بيَت .جةهةننةم ئةو شويَنةية كة لةويَ هاتووي ،ئةي شةيتاني زيندوو، ئيَستاش هةر بوَ ئةو شويَنة دةطةريَيةوة ئةي طةمذة. ذياني دوَزةخت ليَ خوَش بيَت.لةحنةت ريَكا و لة ثاش ئةو هةنديَ تاكة بةيتي شيَعر كة بة زمانيَك كة ئةو نةيدةزاني.زمانيَكي بة زةبر و زةنط و تيذ تيَثةر.ئةو بةس تواني لة ماني وشةييَك بطات و تازة زوَريش برِواي ثيَنةبوو.:ئالَ لات.
بة توندي بة ضةمضا ي وةنووسا و ئينجا هةر تكيان لة كلكي هةورةكان هاتنة دةر. و ئةو كات هةست كردني بة ثةلة كة دةتطوت نارة نارييةتي يان ئةوةي كة طوَرِانييةكي سامناكي لةبةر خوَيةوة دةطوتةوة.هةوةرةكان بوَ ئاستيَكي بةرزتر هةلَضوون و بني قوولَي زةريا ثرئاوتر بوو ،ضاوةكاني هةلَيَنا . نةعرةتة ، هةر ئةو نةعرةتةيةي كة بة كاتي مةلة كردني جبرةئيل لة رِووبةر لة قوولَايي طيانيدا شةثوَلاني دةدا، لة دةمي هاتة دةر و طزنطي خوَرِ لة ضةمضاي دا ،بة دةنطي بةرز رِوو بة جبرةئيل هاواري كرد:
"هةلَفرة.هةرئيَستا دةس بكة بة فرِين ز" و لة ثاشان بيَ ئةوةي كة بوَ خوَي بزانيَت ، دووهةم حوكمي رِاطةياند:"طوَرِانيش بلَيَ."
شتطةلي نويَ ضوَن ثيَك ديَن ؟ ضوَن لة دايك دةبن؟
و لة كام تيَكةلَبوون يان ثيَوةندي شةقلَ دةطرن؟
و لة تةك ئةو هةمووة زيَدةرِوَيي و مةترسييةي كة كة لة بووني خوَيدا هةية ضوَن دريَذة بة ضياني خوَي دةدات؟ و بوَ مان و لابردني مةترسيةكاني خواذني مةرط يان طيوَتين ناضارة مل بوَ كامة سازان و مامةلَةيةك خوار بكات و كام بةش لة بووني رِةمزاوي خوَي تةسليمي كوَيلَةيي بكات.
ئاخوَ لة دايكبوون هةميشة لةتةك داكةوتن داية؟
ئاخوَ فريشتةكان بالَيان هةية ؟ئاخوَ مروَظ تواني فرِيني هةية؟
كاتيَ جةنابي صةلَدين ضةمضا لة ناو توَثةلَة هةورةكاني زةرياي مانش دةكةوتة خوارةوة هةستي بة هيَزيَكي لةثسان نةهاتوو دةكرد بة جوَرِيَ وايدةزاني كة مةرط لةبةري هةلَديَت .بةلَام ئةوسا كة قاضةكاني رِةقايي عةرزي يان هةست كرد دووشك بوو و بيري كردةوة كة ئةم تيَثةرينة سةرسوورهيَنةرةي رِةنطة بطةريَتةوة بوَ ئالوَزكاوي هيَزي تيَطةيشتني كة هوَكارةكةي تةقينةوةي فروَكة بوو و ريََكةوت و خوَش شانسي بة فاكتةري سةرةكي زيندوومانةوةى خوَي و جبرةئيلَ زاني.
هةرضةندة لةوةش ئةرخايةن بوو كة ورةي ذيان لةم تيَثةرينةدا بووةت هوَي سةركةوتني ،ئةويش ورةي ثاك و بيَ خةوش نةك دروَيين و لة رِووي رياوة. ورةيةيةك كة هةر لة سةرةتاوة رِايطةياندبوو كة ضيتر نايهةويَت لةتةك كةسايةتي زةعيف و سووكي ئةو كة دةرئةنجامي ثةلةقاذةيةكي نيوة سةركةوتوو لة لاسايي كردنةوةي دةنطةكاني تر بوو ،دابيَت ، بةلَكوو سوور بوو لة سةر ئةوةي كة بة تيَثةرين بة لايدا بة مةبةست بطات.و ئةو نابةئاطا خوَي بةدةستةوةدا،دةتطووت ضاوةديَرِيَكي جيا لة بير و جةستةي خوَيةتي.لةو بيَئاطاييةي دا رِوو لة ورةي خوَي دةيطووت بةلَيَ ،رِاستة ،بةردةوام بة.بوَ ضي كة ئةو هةستة لة ناوةرِاستي جةستةي سةريهةلَدابوو و ثةل و ثوَي بوَ دةور وثشتي هاويشتبوو و خويَني كردبوو بة ئاسن و طوَشت و ثيَستيشي بة ثوَلَا. هةرضةندة كة ئةو ورةية وةكوو مشتيَك ئةوي لة ناو خوَيدا دةطووشي بة جورِيَك كة هاوكات سةختي و زةختي لة رِادةبةدةري ئةم مشتةي بة ضةشنيَكي سةير نةرم دةكردةوة. و بو َدواجار دةستي بة سةر تةواوي لةشي داطرت بة لةونيَك كة بة سةر دةم و ثةنجةكان و هةر شويَنيَك كة طةرةكي بوو زالَبوو و لة دةسةلَاتي خوَي ئةرخايةن بوو ،ئةو هيَزة لة لةشيدا شةثوَلَاني دةداوة.
و ثنطي لة جبرةئيلي فريشتة وةرطرت و هةر ئةوة بوو كة فةرماني دا هةلَفرة .طوَرِاني بلَيَ .
ضةمضا توند فريشتةي طرتبوو و ئةو كة سةرةتا هيَواش و لة ثاشان بة خيَرايي و ئةوثةري توانستي باسكةكاني خوَي وةك شابالَ رِادةوةشاند لة ثرِيَك دةستي بة طوَرِاني طوتن كرد و ئةو طوَرِانيية وةكي طوَرِاني تارمايي ريَكا ميَرضانت بة زمان و ئاهةنطيَك بوو كة ئةو نةيدةزاني و قةت طويَي ليَ نةببوو .بةلَام لةبةر ئةوةي كة ضةمضا ثةيتا ثةيتا هةولَيدةدا رِووداني موعجيزة بة هوَكار طةلي مةنتيقي رِةت بكاتةوة ،جبرةئيل قةت حاشاي ليَنةدةكرد و بةردةوام دةيطووت ئةو غةزةلة ئاسمانيية و فرِيني هاورِيَ لةطةلَ طوَرِاني طوتن ئةو موعجيزةيةي خولَقاندووة و ئةطةر ئةو بالَي ليَنةدابا سةتاسةت ئةوان لة كاتي بةركةوتن بة شةثوَلةكان دةبوون بة ثارضة بةرد و يان بة وةختي ويَك كةوتن بة ئاستي زةريا كة وةكوو ثيَستي تةثلَ رِةق و ضيرة هةلَا هةلَا دةبوون.بةلَام كاتيَك ئةو فرِيني دةست ثيَكرد وردة وردة لة خيَراييةكةيان كةمتر بوويةوة و هةتا دةهات جوبرةئيل زوَرتر لة شةقةي بالَي دةدا و بة دةنطى بةرزتر طوَرِاني دةطوتةوة تا ئةوةى كة لة ئاكامدا هةردووكيان وةك ثةرِي لةتبوو سوارئاو بوون.
ئةوان بة تةنها رزطاربوواني تةقينةوةي فروَكة كة بوون و دواي ساتيَكي تر جبرةئيل و ضةمضا كة ئاوةكة بوَ ليَواري فريَدابوون دوَزينةوة.ئةويان كة فرة ويَذ تر بوو و كراسي بنةوشي لةبةر دابوو لة ورِيَنة شيَتانةكةيدا سويَندي دةخوارد كة ئةوان بةسةر ئاو دا رِوَيشتوون و شةثوَلةكان هيَور هيَور ئةواني بةرةو كةنار طةياندووة. بةلضام ئةويتر كة كلَاوي تةرِ و رِةشي ئينطليزي وةها بة سةري وةنووسابوو هةر دةتطوت سيحر كراوة ،قسةكاني هاورِيَيةكةي رِةت دةكردةوة و طوتي :"ئيَمة بةس شانسمان هةبوو .خواية!بةس شانس!"
بةلَام من كة ضاوةديَرِي طشت شتةكان بووم ئاطام لة رِاستييةكانة. هةرضةندة باشتر واية لةمةر تواناييةكاني خوَم و ئةوةي كة دةتوانم هةر كاتةي حةزم ليَ بيَت لة هةموو شويَنيَك حازر ببم هيض نةلَيَم و بةس ئاماذة بةوة بكةم كة ضةمضا هةويست زيندوو بميضنيضت و فريشتةش ملكةضي ئةم ويستة بوو.
موعجيزة كاري كيَ بوو؟
طوَرِاني فريشتة سازكراوي فريشتةكان بوو يان شةيتانةكان؟
من كيَم؟
ليَطةريَن با ئاوا بلَيَم ،هةر ئةو كةسةي كة باشترين ئاهةنطةكاني ثيَية.
كاتيَ جوبرةئيلي فريشتة بةرامبةر ليَواري زةرياي مانش كة بة بةفر داثوَشرابوو ،ضاوةطةلي وةك ئةستيَرةكاني زةريا هةلَطلوَفي ،يةكةم رِستةي ئةوة بوو :"من و توَ تازة لة دايكبووين ،سثوَنوَ ،ثيروَز بيَت لة دايكبوونت. جةنابي فريشتة لة دايكبووني توَش ثيروَزة."
بةلَام صةلَدين ضةمضا بة بيستني ئةم قسانة كوَخةيةكى كرد ، خةلَتي طةرووي كرد بة تف ،ضاوةكاني هةلَيَنا و ئةو جوَرةي كة شياوي كوَرثةكان بوو ،لة خوَوة دةستي بة طريان كرد. كوَتايي بةشي يةك

بةشي دووهةم

جوبرةئيل كة بوَ ماوةى ثانزة سالَ طةورةترين ئةستيَرةي ميَذووي سينةماي هيند بوو ، لة كوَنةوة شيَوة طوَرِان بة لايةوة زوَر سرنج رِاكيَش بوو .هوَطري و عةشقي بةم بابةتة ئةوةندة زوَر بوو سةرضاوةكةي دةطةرِايةوة بوَ ئةو زةمةنة كة بةر لة ئةو تووشي نةخوَشييةكي كوشندة ببوو.هةر ضةندة كة دواجار بة شيَوةيةكي سةير و سةمةرة ضاك بووة.نةخوَشييةكةي بة جوَرِيَ توند و ئالَوَزكاو بوو كة وايان دةزاني ئةو ميكروَبة دةبيَتة هوَي مردني و تةواوي طريَبةستةكاني هةلَدةوةشيَتةوة.هةلَبةت دةبواية ئةو كةسانة ثيَشبيني ئةمةشيان بكرداية كة كاتيَ وةزعي بةرةو باشي دةضيَت لةجياتي ميكرؤبةكان ئةوة خوَيةتي كة دةربازي دةبيَت و لة حالَيَكدا تةنها هةفتةيةك بوَ ضل سالَانةيي ئةو ماوة ،لةتةك ذياني ثيَشوو و ئاكار و رِةفتاري بةر لة ئيَستاي وةها مالَئاوايي دةكات كة هةر دةلَيَي هةموو شتيَك بة شيَوةييَكي سةير بزر بووة.بةلَام رِاستييةكة ئةوةية كة هيض كةسيَك ئةمةي ثيَشبيني نةكردبوو.
يةكةم كةسةكان كة زانييان ئةو بزر بووة ،ضوار كةس لة ئةنداماني طروثي كورسي تاية داري ئوَستوَديوَي ويَنة هةلَطري بوون.
ماوةيةيةك بةر لة نةخوَشييةكةي، خويَ وا رِاهيَنا بوو كة هةموو رِوَذيَ لة ئوَستوَديوَطةورةكةي د_دةبليوَرما لة سةحنةيك بوَ سةحنةيةكي تر لة لايةن ضوار وةرزشكاري ضوَست و ضالاكي جيَطةي باوةري بة كورسي تايبةت بوَ ئةم لا و ئةو لاي بطوازنةوة تاكوو كات و برِستي لة خوَوة سةرف نةبيَت لة بةر ئةوةى كة كةسيضك كة هاوكات لةيازدة فيلمي جيا جيا ئيش دةكات ثيَويستة هيَز و وزةي لة خوَوة بة فيَرو نةدات.ثياواني طروثي كورسي بة رِةضاو كردني حوَرِيَ سيستةمي سةختي رِةمز كة لة هيَلَ كةلي خوار و بازنة و نوختة ثيَك هاتيوو ،بوَ ياريكردن جوبرةئيليان لة شويَنيَك بوَ شويَنيَكي ديكة دةبرد و وةها وردبين و كات شوناس بوون كة وةبير ئةوكاتانة دةكةوتةوة كة باوكي لة" بوَمباي " ناني نيوةرِوَ ثيَدةدا .ئةو سيستةمة رِةمزةي لة منالَي ية كةي كة لة ناو رِاكةراني بةناوبانطي هةلَطري فراويَن لة شاري بوَمباي بةسةر بردبوو_و دواتر زياتر باسي ليَوة دةكةين _لة بير بوو. ثاش كوَتايي فيلم جوبرةئيل خيَرا بازي دةدا بوَ سةر كورسييةكةي و بة طورج و طوَلَى تةواوةوة بوَ ويَنةطرتنيَكي تر دةبردرا و لةويَ دواي طوَرِيني كراس و شكلَي و طريم كردن ئةو بةشة لة سناريوَيةكةيان ثيَدةدا كة ثيَوةندي بة ئةو هةبوو .جوبرةئيل جاريَك بة ئةنداماني بة ئةمةطي طروثةكةي طوت:"بوون بة ئةستيَرة لة فيلمة دةنطدارةكاني بوَمباي وةك بةشداريكردن لة جوَرِيَ كيَبةركيَي كورسي بالَندةية كة لة ناو رِيَطة دا يةك دوو وةستان و دابةزينيشي هةبيَت!"
دواي رزطاري لةم نةخوَشيية سةختة كة واديار بوو ميكروَبةكان هوَكاري ببوون ، هةميسان ئيشةكةي بة ريتميَكي خاوتر دريَذة ثيَدا ،بة جوضرِيض كة هاوكات بةس لة حةوت فيلم دا ياري دةكرد ، هةتا ئةوةي كة رِوَذيَك دياري نةما و كورسي تايةدار بوَ يةكةمين جار بيَ خاوةن مايةوة.بزر بوونيَك كة زريقة و بريقةي دةستكردي سةحنة كاني(لةقتة كان)ي زياتر لة هةموو كاتيَك ئاشكرا دةكرد. ثياواني طروثي كورسي كة بوَوةلَامدانةوة بة بةريَوةبةراني بةرنامة سينةمايي يةكان كة لة بزربووني فريشتة توورة ببون ، بيانوويان دةهيَنايةوة :رِةنطة نةخوَش بووبيَت .جةنابي فريشتة هةميشة بة كات شوناسي ناسراوة.نا قوربان ، ض رِةخنةيةك .هونةرمةندة مةزنةكان جار واية خولَقيان تاو نا تاويَ دةطوَرِيَت .ئةوة هةقي خوَيانة. و هةر ئةو نارِةزايةتييانة بوونة هوَي ئةوة كة ببن بة يةكةمين قوربانييةكاني فيَلَ و تةلَةكةي بزربووني فريشتة و يةك بة يةك دةر بكردريَن و ئيَكدوَم جةلَدي (ekdumjaldi) لة ئوَستوَديوَ وةدريان بنيَت و بةم شيَوةية بوو كة كورسي تايةدار لة سةر ثلاذي دةستكرد بةو دار خورماية كة رِةنطي بةر كةوتبوو بة جيَما تاكوو توَزي زةمةني بةسةر دا بنيشيَت.
جبرةئيل لة كويَ بوو؟لة يانةي طولَف ظيَلينطتوَنة _هةرضةندة ئةو رِوَذانة زةوييةكةي ياري طولَف بةس نوَ كوني تيا ماوة و لة نوَ دانةكةي تريش بالَةخانة بةرزةكان وةك كارط ليَرة و لةويَ هةلَتوَقيون يان باشتر واية بلَيَين كة وةك كيَلَي طوَرِ لة سةر بةشة لةت و ثةتةكاني شارة كوَنةكة داناوة_بةلَيَ ، لةويَ طرينطتريني ئةو كةسانةي كة لة بةرزترين ناوةندةكاني برِيار دان بةردةوام هةلَة دةكةن و كةميَك لةو لاتر ئةو قذانة دةبيني كة لة بةر ثةريَشاني و دلَةرِاوكيَ لة سةري ئةو مةزنانة دةرِندريَت و بة شنةي با دةوةريَن.لة جيَدا ثةرِوَشي ئامادةكاراني فيلم ديار بوو.لةو كاتدا كة رِيَذةي بينةر رِوَذ بة رِوَذ كةمتر دةبوو ، لة سةردةمي ئالَقة قوَرِةكاني ميَذوويى و كابانةكاني مالَيَ كة بةرطري لةوانيان بة جيهاد دةزاني ، هيَشتا ئةكتةريَك بوو كة بة كاتي نووسراني ناوي لة سةرووي فيلمةكان سةركةوتني مسوَطةر بوو و مشتةري سةتاسةت دةهاتن .بةلَام بة داخةوة خاوةني ئةم ناوة لةبةر دةست دا نةبوو .كيَشةكة لةوة دا نةبوو كة بةرةو خوار ضووة يان سةروو و يان لةو ثشتة خوَي حةشار دابيَت ، طرينط ئةوة بوو كة ئةو بيَ هيض ئةم لا ة ئةو لايةك بزر ببو و خوَي شورت و طوم كردبوو.
لة تةواوي شار ، ماتوَر سوارةكان ،ثوَليسةكان، ثياوانى بوَق ئاسا(مةلةوانةكان) و شارِةزاياني رِاوي ماسيية زةبةلاحةكان لة دةوري يةك كوَ بوونةوة و بة شويَن تةرمي جبرةئيل دا طةرِان ، بةلَام هةرضي زياتر طةرِان زياتر ماندوويةتييان ثيَبرِا و هيضيان دةست نةكةوت ، تاكوو ئةوةي كة قسة لة سةر ئةوةى كرا كة دةقيَك بوَ كيَلَي ئةستيَرةي كوَضكرددوو ئامادة بكةن. هةركةسةى ثيَشنياريَكي دةدا .لة يةكيَ لة حةوت سةحنةكةي ئيَستروَن ئوَستوَديوَ رِاما ، خاتوو ثيمثل بيلي موريا ،دوايين بوَمبي ريَكلامي فاسوولياي كوولَيو لةطةلَ ئةدوية (كاري و بيبةر وهتد....)_ئةوة لةو مادمازيَلة نازادارانةي ئيَمة نيية ، ديناميتيَكة كة هةلَا بة هةلَات دةكات ، با ليَيطةرِيَين _لة كاتيَكدا جلي سةما كةراني ثةرستطةي لة بةر كردبوو و رِووي خوَي داثوَشاندبوو و هةموو بيريان لةوة دةكردةوة كة ئيَستا خوَي رِووت دةكاتةوة ،و لة ذيَرِ ئةو ماكيَتة كارتوَنييانةي ثةنيرةكاني تان تريك (Tantric)ي سةردةمي ضانديَلا(chandella) كة خةريكي طان كردن بوون .رِاوةستابوو و كاتيَك زاني ويَنة طرتني بةشي سةرةكي فيلمةكة ضيَ نابيَت ،لة بةرامبةري كارمةندةكاني توَماركردني دةنط و كارةبا كة جطةرةي ناشيرني دارة بي يان دةكيَشا.(جوَرِيَك جطةرةي هيندي كة لة جياتي كاغةز لة طةلَاي توتن دا دةيثيَضنةوة .وةرطيَرِ) و بة تةنها بينةراني ئةو سةحنةية بوون ، بةر لة مالَئاوايي ،كوَلَة طروو و قيني هةلَرِشت و .ثيمثلَ لة حالَيَكدا سكرتيَري سةحنة بة دلَة رِاوكييةكي طةوجانة خةريكي ئيشة شةخسيةكاني بوو ، هةويستي وا نيشان بدات كة لة ياريكردني ئةو رِوَذة نةنطي بووة : خواية ، شانسيَكي سةيرم هيَناوة ، دةبواية ئةورِوَ ويَنةييَكي ئاشقانة كاية بكةين.ئاخ ئاخ . لة حيفان نةمدةزاني ضي بكةم .هةر لة فكري ئةوةي دابووم كة ضوَن بضمة لاي ئةو كابراية ، بةو دةمة زلةي . بوَني سةي توَثيو لة دةمي دةهات !"ئينجا لاقي لة سةر عةرز داكووتا و خرِخالَةكاني قاضي خرِينطةيان ليَوة هات :"ئةو هةتيوة زوَري شانس هيَنا كة بينةرةكان طويَيان ليَنابيَت ،ئةطينا دةوري طوليَكيشيان ثيَنةدةدا."لةو ساتة دا تاك بيَذييةكاني ثيمثلَ خيَراتر بوو و هةر ضي قسةي ناشيرين و ناحةز بوو لة دةمي هاتة دةر بة جوَرِيَ كة بوَيةكةم جار بينةرةكان لة شويَني خوَيان قووت بوونةوة و لة ناو خوَياندا بة طوَرِ و تينيَكي تايبةتةوة وشةكاني ثيمثلَ يان لة تةك قسةكاني فوولَان دووي (Phoolan Devi) شاذني ريسواي ضةتةكان كة بة سويَند خواردني خوَي لوولةي ضةكة كان دةتاويَنيَتةوة و لة ضركة ساتيَكدا قةلَةمي رِوَذنامةنووسان دةكات بة لاستيك، تاو و توييَ دةكرد و هةلَ دةسةنطاند.
وةها بوو كة ثيمثلَ بة طريان لة سةحنة هاتةدةر و دوا بة دواي ئةو بوو بة لةتة ثةرِوَيةك لةذووري موَنتاذ _ لةتة فيلميَك كة برِيار وابوو فريَ بدريَت_ كاتيَ لة سةحنة دةضووة دةر ، ثارضة ئةلَماسيَكي بةدةل(تةزوير) لة ناوكي كةوتة خوار و بوو بة ئاويَنةي فرميَسكةكاني .بةلَام هةر ضييةك بووبيَت لةمةر بوَطةني ثيسي دةمي فريشتة هةق بةو بوو. هةناسةي بوَطةني جبرةئيل وةكوو ثةلَة هةوريَك لة ئوخرا و طوَطرد(سودة) دةثذا دةريَ. ويَرِاي لووتي دريَذ و قذى رِةشي كة لة هة قةلَة رِةشة دةضوو، سةرةرِاي ئةوةي كة خاوةنى ناوى ئاسماني بوو بةلَام ئةوى زياتر وةك بوونةوةريَكي دوَزةخى دةردةخست تاوةكوو بةهةشتي. كاتيَ كة ونبوو ، دةيانطوت دوَزينةوةي شتيَكي سةخت نيية، بةس دةبيَ ميَشكمان وةكار بخةين تاكوو بيدوَزينةوة. و حةوتوويةك دواي بزربووني كة تالَتر لة رِوَيشتني ثيمثلَ ثيلي موَريا بوو ، جبرةئيل بوَ ئةوةى كة ئةو بوَنة شةيتانيية لةتةك ئةم ناوة كة سةدان سالَ دةبوو بوَنخوشَ بوو ثيَوةند بدات تةواوى هةولَ و دةولَي خوَي دا.بارودوَخة كة بة ضةشنيَ بوو كة دةتطووت لة سةحنةي سينةماوة هاتوَتة ناو ئةم ذيانة و مةخابن لة ذيانيشدا بة ثيَضةوانةى سينةما خةلَك بوَني ناخوَش زوو دةناسنةوة.
"ئيَمة كيانة ئاسمانييةكان كة بنج و بناوانمان لة ناو هةورةكان و خةونةكان داية ، بة هةلَفرين هةميسان لة دايك دةبينةوة." ثوَليس ئةم نووسراوة رِةمزاوييةى لة بالَةخانةي جبرةئيلى فريشتة كة لة بةرزترين نهوَمي بيناكةدا بوو دوَزيبوويةوة.
دوايين قات لة بالَةخانةكاني ئةظيَريَست كة لة سةر تةثكي مالَابار (Malabar) ، لة بةرزترين شويَني شار سازكراوة. يةكيَ لةو ئاثارتمانانةى كة لة دوو لاوة دةديتريَن : لة لاييَكةوة مارين درايظ(Marine Drive) ، كة شةوان لة ثارضة زيَرِيَك دةضيَت و لة لاييَكي تر سكاندالَ ثوَينت (Scandal Point) , و زةريا . هاتنة ئاراى ئةو نووسراوةية دةرفةتيَكى لةبار بوو بوَ رِوَذنامةكان تاكوو زةمةنيَكي ثتر بة دريَذ دادرِى لَاثةرِةكانيان رِة ش بكةنةوة و سةرديَرِى قةبة ليَبدةن و هةلَا و زةنا بنيَنةوة. بوَ نموونة بليتز (Blitz)بة شيَوةييَكي سامناك وتاريَكي بةم مانشيَتة لة ضاثدابوو"ئةو كاتةي فريشتة ثةنا بوَ ذيَر زةوى دةبات" ، لة كاتيَكدا زةرطةتةي ضالاكى رِوَذنامةى دةيلى (the Daily) ، تايتلَى جبرةئيلى هةلَاتووى لة بةنديخانةى هةلَبذاردبوو و طشتيان ويَنةى جوَراوجوَريان لةم نشينطة ئةفسانةيى ية بلَاو كردبوَوة. واديار بوو ديَكوَرِاتوَرة فةرةنسييةكان كة ديَكوَرِاسيوَنى ئاثارتمانةكةيان كردبوو ،بة هوَى سةركةوتن لة ئيشةكةيان لة تةختى جةمشيد ، لةوحى ثيروَزباييان لة رِةزا شاى ثةهلةوى وةرطرتبوو . هةرضونيَك بيَت فريشتة كة دةيهةويست ديزاينيَرةكان كةش و فةزاى خيَوةتيَكى رِةشوكى لة ناو ئاثارتمانة بةرزةكةى ساز بكةن ،يةك ميليوَن دوَلضارى خةرج كردبوو. زريقة و بريقةى بيناكةش فيَلَ و تةلَةكةيةكى تر بوو كة بة ونبوونى فريشتة ئاشكرابوو. بوَ جاريَكى تر رِوَذنامةكان بة مانشيَتي قةبة هاتنة بازار"جوبرةئيل خيَوةتةكةى كوَ دةكاتةوة "، بةلَام بوَ دواجار رِوون نةبوو كة ئاخوَ بةرةو سةروو ضووة يان خواروو يان لة كام طوَشةوة بوَى دةرضووة. كةس نةيدةزانى . لةو طةورة شارةى زمان دريَذى و ضثة و سرتةكان تةنانةت طويَ قوت ترين كةسةكانيش هةوالَيَكى باوةرِثيَكراويان نةبيستبوو. بةلَام خاتوو ميَركا ميَرضانت كة هةرضى رِوَذنامة و بلَاظوَك بوو دةيخويَندنةوة ، تةواوى هةوالَةكانى رِاديوَى طويَ دةداية و بةردةوام بةرنامةكانى تلةظزيوَني دوردارشان (Doordarshan)ي سةير دةكرد ، لة رِوانطةى خوَييةوة نوسراوةكةى ليَكداوة. ئةو شتيَكى لةم نووسراوةيةدا دةديت كة ئةوانى تر نةيان دةديت و هةر بوَية ثيلى كض و كورةكةى طرت و بوَ جةو طوَرِين و هةوا خوَرى ضوون بوَ سةربانى مالَة خوَيان كة لة كوَمةلَة بيناكانى سةر بة ظيَلَلَاكانى ئةظيَرست هةلَكةوتبوو.
خاتوو ميَرضيَنت جيرانى جبرةئيل بوو و لة ئاثارتمانى قاتى خوارةوةى ئةو دةذيا. لة جيَدا ئةو خانمة هةم جيرانى بوو هةم هاوريَى . لةو زياتر ثيَويست ناكا لة سةرى بروَم. هةرضةندة جوان ديار بوو كة طوَظارةكانى ثرِ هةلَلَا وطرمةى بير كورتى شار ستوونةكانى خوَيان بة دةنطوَ و لاتاو و ئاماذةكان ثرِ دةكردةوة ، بةلَام ئيَمة كة نابيَ وةك ئةوان بير بكةينةوة . ئةرىَ بوَ ضى لة خوَرايى كةرِامةتى ئةو خانمة لةكةدار بكةين و ناوزرِيَنى بكةين .؟
بةلَام ئةو كيَ بوو؟دةولَةمةند ؟ ديارة. بةلَام خانووةكةى ظيَلَلاكانى ئةظيَرست لة خانووةكانى سازكراوى طةرِةكى كورلَا (Kurla) نةدةضوو. بة ميَرد بوو؟بةلَىَ طيانةكةم.سيَزدة سالَ دةبوو ، شوويةكةشى لة كارى بولَبرينط دابوو .بةلَام ئةو سةربةخوَيى خوَى هةبوو و لة كار و بارى فروَ شطاة و ثيَشانطاى فةرش و ئةشياى ئةنتيكة لة طةرِةكى دةولَةمةند نشيني كوَلابا (Kurla) دا بوو و داهاتى طةلَىَ زوَر بوو.ئةو بة مافوورةكانى خوَى دةطووت"بةرِة " و شتة كونةكانيشى ية" ئةنتيك" ناو دةهيَنا و هةولَيدةدا ئةم دةستة واذانة بة لةهجةى فةرِةنسةوي بلَيَت .بةلَىَ ئيتر ، جوانيش كة بوو .جوان بة زةبرى سوور و سثيايى و مةكياذى زوَر ، لة دةطمةن كةسةكانى دانيشتووانى خانووة ئاسمانييةكان. لة جوَرِى ثيَستى لةشى ديار بوو كة ماوةيةكى زوَر بةر لة ئيَستا لة كوَلَ ذيانى سةخت و تالَ و هةذارى طوند بوَتةوة ئةو جوَرِةى دةيانطوت كةسايةتييةكى بة هيَزى هةية. بةردةوام لةو ثةرداخة شووشةيى يانة كة ناويان كريستالَ لاليكة (Lalique crystal)جوَرِيَك كريستالَى زوَر طرانبايى فةرةنسى كة بةناوبانطة بوَ جوانى و زةريفى.و)ئارةقى دةخواردةوة و كلَوةكةى بىَ ئةدةبانة لة سةرى كولاناتراج(Chola Natraj) دادةنا.ذنيَك بوو كة دةيزانى ضى دةويَت و ضوَن دةتوانيَت هةرضي زووتر دةستى بخات.هاوسةرةكةى مشكيَك بوو كة بة مالَ و سامانيَكى زوَر كة هاوكات باسى يارى ئيسكوظاشى دةكرد.(squash يارييةك بة توَثى نةرم و رِوَكيَتى تايبةت.و.) ريَكا ميَرضيَنت نووسراوةكةى جوبرةئيلى فريشتةى لة رِوَذنامةكان خويَندةوة و لة ثاشان بوَ خوَى نامةييَكى نووسى ،منالَةكانى كوَ كردنةوة ،دوطمةى ئةسانسوَرى ثالَ ثيَوةنا و بةرِةو بةهةشت وةرِيَكةوت ،( بةس نهوميَكي مابوو ) تا بةو ضارةنووسةى خوَى هةلَي بذاردبوو ثةيوةست ببيَت.
لة نامةكة ئاواى نووسيبوو:"ضةند سالَ لةمةوبةر ترس و ثةشيَوى وايان ليَكردم ذيانى هاوبةش ثيَك بيَنم .بةلَام ئيَستا كاتى ئةوة هاتووة كة ئيشيَكى ثرِمةترسى بكةم."ئةو رِوَذنامةى كة ثةيامى فريشتةى ضاث كردبوو لة سةر تةختةكةى بوو و قةراغي ثةيامةكةى سوور كردبوو و بة وةها قينيَك ذيَرةوةى بة قةلَةم خةت كيَشابوو كة رِوَذنامةكة درِابوو .رِوون و ئاشكراية كة رِوَذنامة قةحبةكان لةو هةوالَة هةروا بة سووك و سادةيى تيَناثةرن و ليَى خوَش نةبوون:" ئاشقى جوان دةرباز بوو" و"دوايين فرِينى جوانى دلَشكاو".
رِةنطة ئةويش تووشى نةخوَشى "لة دايكبوونيَكى تر" ببوو و جوبرةئيل كة ئاطادارى لة سةر هيَزى سامناكى خوازة نةبوو ، ثيَشنيارى بازدانى كردبوو."ئةى ئةو كةسةى كة خوازيارى لةدايكبوونيَكى ترى ، سةرةتا ...." و ئةو بوونيَكى ئاسمانى بوو كة شامثانى لاليك ى دةنوَشى لة ئةظيَرست دةذيا و هاورِيَيةكى ئوَلةمثيايى (Olympiian)ئاشيَرةية بة ضياى ئةفسانةيى يوَنانى كوَن .و.) فرِيبوو .و ئةطة جوبرةئيل خاوةنى وةها هيَزيَك بواية ،"رِيَكا" ش دةيتوانى بالَ دةر بيَنيَت و بفرِيَت بضيَتة ناو جيهانى خةونةكانييةوة.
بةو حالَةش ئةو سةركةتوو نةبوو.دةركةوانى ئاثارتمانى ئةظيَرست ، بة بىَ هيض ريََك و ثيَكييةك لة قسةكانيدا بةرامبةر خةلَكى جيهان ئاواى ليَدوان دا :"ليَرة لة حةوشة دةروَيشتم كة لة ثرِيَك رِمبةيةك هات زطةرِامةوة ،ضاوم بة لةشى كضة طةورةكة كةوت . ئينجا كورةكةكةى ،ثاشانيش كضة ضكوَلَةكةى .ضارة ضي بوو؟ لةو شويَنةى رشاوةستابوو هيَندةى نةمابوو بة من كةويَت زدةستم بة دةمم طرت و ضووم بوَ لايان .كضة ضكوَلَةكة لةبةر خوَيةوة دةينالَاند . هةميسان سةرم بةرز كردةوة ،ديتم " بيطم" هةلَديَراوة زساريش وةكوو كوَلَارة لة ئاسمان دةسوورايةوة و قذى بةرةلَلَا ببوو .من ضاوةكانم لة سةر يةك دانان كة جةستةى نةبينم ضونكوو خةريك بوو هةلَدةديَرِدرا."
ريَكا و منالَةكانى لة ئةظيَرست بوَ خواريَ هةلَديَرِان و حةياتى رِةشيان ليَبرِا و دةنطوَ ضييان طوتيان كارى جبرةئيلة .وا باشترة هةر ليَرة كوَتايى بة باسةكة بيَنين.
ئةوةشمان لة بير نةضيَت كة جوبرةئيل ريَكاي بةر لة مردن نةك جاريَك بةلَكوو بوَ ضةند جاران ديتبوو. ماوةييَكى زوَرى ثيَضوو تاكوو خةلَك زانيان ئةو ثياوة مةزنة نةخوَشييةكةى تا ضةندة مةترسيدار بووة .جوبرةئيلى ئةستيَرة ، ئةو جوبرةئيلةى كة نةخوَشى طوماناوى و نةناسراوى شكست دابوو و سلَى لة خةوتن دةكردةوة.
لة دواى بزر بوون ، ويَنةكانى كة لة هةموو شويَنيَك بةرضاو بوون بةرة بةرة رِةونةقيان نةما . لة سةر ئةو نةخشة كالَ و سامناك و زةبةلَاحانة كة ليَرة ولةوىَ خةزن كرابوون و ئةو ثةيكةرانةى كة سةيرى خةلَكيان دةكرد ، وردة وردة مذوَلَة كز و زةعيفةكانيان بوون بة تويَخ تويَخ و هةلَماسن و ضاوةكانيان فشوَلَتر بوونةوة رِةشيَنةى ضاوةكان وةك دوو مانط خوَيان دةنواند كة خةنجةرةكانى تيذ و كةوانى مذوَلَ قاشيان دةكردن.
بوَ دواجار مذوَلَةكان جوولَان و ضاوة رِةنطالَةيى دةرثةريوةكان لة ضاويان دةدا. بةدةر لة كوَشكة سينةماييةكانى بوَمبا ، ثةيكرة قةبةكانى كارتوَنى جوبرةئيل بازاريان نةما و بة بىَ ثيل و بة ملى شكاو لة بة ضوارضيَوةكان تةث و توَزاوى هةلَواسرابوون.ويَنةكةى سةر رِووبةرطى طوَظارة سينةماييةكان رِةنطيان نةما.رِووناكايى ذيانيان تيا نةما و سوَماى ضاويان بزركا بوو . دواجار ويَنةكان لة ناو رِوَذنامةكان دياريان نةما و بةس لة سةر رِووبةرطى زريقةدارى طوَظارةكانى بةناوبانطى ،كوَمةلَطة ، و ويَنة كانى هةفتانة بةجيَمان ، بة جوَرِىَ كة بلَاوكةرةوةكان بةرثرسانى ضاثيان جواب كرد و دواتر هةمووشتيَكيان خستة سةر ئةستوَى جةوهةر. تةنانةت لة سةر ثةردةى زيَوينى سينةماش كة هةموو جارىَ ئةو رِووخسارة كة ويَدةضوو هةميشةيى بيَت لة سةرووى ئاشقانى بةرةو رِزين ضوو و رِةنط و رِووى طوِرِا . واى ليَهات كة هةر جارةى ويَنةكة لة بةرامبةر ثروَجوَكتوَر تيَدةثةرِى ، جيازةكة بة شيَوةييَكى سةير لة كاردةكةوت و فيلمةكة ئةوةندة لة بةرامبةر طلوَثى ثروَجوَكتوَرةكة دةمايةوة كة سلوَلوََئيدةكةى دةسووتا و هةر ضى بيرةوةرى لةطةلَيدا بوو لة ناو ضوو. ئةستيَرةييَك بووكة بوو بة سوَثرانوَ (لة ئةستيَرة ناسى بة ئةستيَرةييَك دةطوتريَت كة لة ماوةى ضةند رِوَذ دا رِووناكى و بةرزاييةكةى بة رادةيةكى زوَر زياد دةكات و دوا جار دةبيَ بة رِووناكايى سةتاسةت . وا ويَدةثىَ لةم حالَةتة دا زوَربةى هةرة زوَرى بةشةكانى خوَى لة دةست دةدات و لة كوَتايى ئةم ثروَسةية قةت وةكوو يةكةم جارى ليَ نايةتةوة .و.) و بوو بة تيشكيَك كة جةستةى بةرةو لة ناوضوون برد و لة ناو ليَوةكانييةوة دزةيان كردة دةرىَ.
ئةوةى رِابرِا مةرطى خواوةنديَك بوو يان شتيَكى زوَر نيزيك لةمة . جيا لةمة بوو كة ئةو قةلَافةتة زةبةلاحة لة شةوانى سازكراوى سينةما وةكوو بوونةوةريَكى ئاسمانى بة سةر ئاشقان و هوَطرانى خويَدا دةدرِةوشايةوة ، بوونةوةريَك كة بوونى لة نيَوان مروَظ و خوا دا بوو.؟ هةر ضةندة زوَر كةس برِوايان وابوو كة ئئةو بوونةوةرو زوَرتر لة ئاسمان نيزيكترة تاوةكوو مروَظ ، ضونكوو جوبرةئيل زوَربةى كاتة شيرينةكانى ئةكتةرى خوَى بة بير كردنةوة لة سةر خواذنة لةبرِان نةهاتوو و ثاكيزةكانى نيمضة دورطةى هيند تيَثةراند بوو و بة برِواييَكى ثتةو لةو فيلمانة دا كة لة سةر شيَوازى رِةشوكى و خةلَكيانة دروست كرابوو بةشدارى كردبوو.قورسايى بارى كةسايةتى سينةمايى بةرِادةييَك بوو كة بىَ ئةوةى كة وةك سووكايةتى سةيرى بكردريَت لة سنوورةكانى نيَوان ئايينةكان وباوةرِةكان تيَدةثةرِى .ئةو بة دةم و ضاويَك بة رِةنطى شين لة رِوَلَى كريشنا لة نيَوان طوَثى gopis}، لة ئوستوورةكانى هيندي دا بة هاورِيَانى كريشنا دةطوتريَت.و.{ية جوانةكاندا لةطةلَ ئةو مانطا طوان قورسانة شمشالَ بة دةست سةماى دةكرد و يان لة ئارامى تةواو لة ذيَر درةختى دةستكرد و قوَرِى بودا لة حالَيَكدا دةستةكانى بةرةو ئاسمان طرتبوو ، دةورى طيَئوَتاما Gautama} ناوى بودا{.ضووبوَوة ناو قوولَايى بير كردنةوة و بيرى لة ضةرمةسةرى و رِةنج و مةينةتييةكانى مروَظ دةكردةوة .جوبرةئيل ئةطة بة دةطمةنيش لة ئاسمان دادةبةزى شويضنيَكى دوور نة دةرِوَيشت و بوَ ويَنة لة ضيروَكى كلاسيكى ئةكبةر و ييربالَ }ئاماذة بة ئةكبةر شا (1605_1556) كة ئيمثةرِاتوَرييةتى مةغوَلَى لة ئةفغانستانةوة تاكوو خةليجى بةنطالَ و لة باشوورى رِوَذهةلَاتةوة تاكوو طةجةرات ثةرةثيَدا .و.{، لة دةورى مةغوَلَى طةورة و وةزيرة فيَلَبازةكةى بة ديار كةوت .ثتر لة ثانزة سالَ بوو كة كة ئةو لة بةرامبةر سةتان ميليوَن ئيماندار ،ئةويش لة ولَاتيَك كة كة تاكوو بة ئةمروَ رِيَذةى حةشيمةتةكةى كةمتر لة سىَ بة يةكة ، جوانترين و ناسياو ترين سيماى خواوةندى نيشاندا بوو.و بةمجوَرة بوو كة بوَ زوَريَك لة لايةنطرانى سنوورى نيَوان ئةكتةر و ئةو رِوَلَانةى كة دةيانطيَرِا لة ناو ضووبوو .
باشة، لايةنطرانى ئاوا بوون ئةى جوبرةئيل خوَى ضوَن بوو؟
دةبىَ ئةوةش بلَيَن كة لة جيهانى رِاستةقينة و ذيانى رِوَذانة كاتيَك بة رِادةى ثيَويست لة ناو خةلَكدا دةذيا ، بة شيَوةييَكى سةر سوور هيَنةر بىَ فر و شكوَ ديارى دةكرد و هيض نيشانةييَك لةوةى كة ئةو ئةستيَرةييَكى سينةمايية تيا بةدى نةدةكرا . مذوَلَة هةلَواسراوةكانى جارى وايةحالَةتيَكى زوَر شةكةت و ماندوويان بة دةم وضاوى دةدا. لة لووتى كةميَك زل وليَوى طوَشتنى حيكايةتيان لة سست و خاوى خاوةنى دةكرد و نةرمايى طوَيى وةك ميوة نةوةبةرةكانى درةختى جةك{jack tree} دريَذ و نارِيَك بوو.}درةختيَكة لة شيَوةى درةختى نان و طةورةتر لةو كة ميوةكةى زوَر طةورةية و لة هةندىَ شويَنى هيند وةكوو خواردن كةلَكى ليَوةر دةطرن .و.{ بة طشتى سيماييَكى زوَر نا رِوَحانى و كافرانة بوو ، سيماييَكى تةواو طاناوى كة بةم دواييانة نيشانةى نةخوَشيية كوشندةكةى تيا ديار بوو.بةلَام بة ثيَضةوانةى رِوالةتى طاناوى و لةرزوَكى، هةر ئةو سيماية بة لةونيَكى سةير ثيروَزيَتى ، كةمالَ ، سةنطينى و بة كورتى هةموو ئةو شتة قوَرِانةى خواوةندى ثيَوة ديا ر بوو .سةليقةى خةلَكيش كة حيساب و كتابى نيية و بىَسنوورة.هةر ضوَنيَك بيَت ، لة طةلَ ئةوة دان كة بوَ ئةكتةريَكى ئاوا (رِةنطة بوَ هةموو ئةكتةريَك ، تةنانةت بوَ ضةمضاش ، بةلَام ثتر لةو بوَ كةسانى تر) ، بةردةوام بيركردنةوة لةمةر هاتن و سةرهةلَدانى خواكان بوَسةر زةوى ، بة تايبةت خوايةك وةك ظيشنوَ Vishnu}يةكىَ لة طرينطترين خواكانى ئايينى هيندو كة رِاطرى جيهان و سيستةمةكةيةتى ، ظيشنوَ لة بوونى هةندىَ قارةمان وةكوو رِاما ( قارةمانى حيماسةى رِامايا) و كريشنا (فةيلةسوفى باطة كان و ئةكيتا) خوَى دةر خستووة.{ بةو هةموَ خوَ دةرخستنانة و شكلَة جوَرِاوجوَرانة ،شتيَكى زوَر سةير و سةمةرة نةبوو .لة دايكبوونيَكى تر: ئةوةش يةكى تر لةو شتة قوَرِانةى خواوةنديية.
و يان ئةوةى كة ،بةلَام نةك هةميشة . لةبةر ئةوةى كة لةوانةية شيَوة طوَرِان و ذيانة نوييَةكان لةم جيهانةش رِوو بدةن . لة ثاش لةدايكبوونى ئيسماعيل جوبرةئيلى فريشتة يان نةجمةدين ناو نا .ئةو لة ثونا {poona} كوَلوَنى ثيَشووى بةريتانيا كة سالَانى زووتر ثيَيان دةطوت ثيون رِاج يةنش {pune of Rajneesh} , و وةكوو بنكرِى كوَلَونى وابوو(ثييوَن،ظادوَدرا ،موَمباى{pune,vadodara,Mumbai}.ئةو رِوَذانة تةنانةت لة شارةكانيش خوَش نابن و ناوى شانوَييان لة سةر دادةنيَن .) وةكوو منالَيَك كة لة رِي َ و رِةسمى قوربانى كردنى ئيبراهيم بةشدار بووبىَ ،ناوى ئيسماعيل نةجمةدين ، ،ئةستيَرةى ئايينيان لة سةر دانابوو كة ضى واى لةو ناوة ئاسمانيية كة دواتر بوَ خوَى هةلَي بذارد كةمتر نةبوو .
سالَانيَك دواتر ، كاتيَك كة فروَكةى بوَستان كةوتة ضنط فروَكة رِفيَنةرةكان و مسافيرةكانى لة طةرِانةوةيةك بوَ دواوة كة لة ترسى داهاتووة سةرى هةلَدابوو ، نوقمى رِابردوو و زةرياى بيرةوةرييةكان بوون ، جوبرةئيل قسةى دلَى بوَ صةلَدين ضةمضا هةلَدةرِشت و دةيطوت كة هةلَبذاردنى ئةو ناوة خوازراوة وةكوو رِيَزليَنانيَك لة دايكى و يادكردنةوةى ئةو بووة .دايكى ضةند سالَ ثيَش مردبوو ."مامى ضين سثوَنوَ ، مامىخوَم(ليَرة دا مةبةست لة دايكة). ثيَت واية سةرةتاى ئةم شتانةبوو كة فريشتة دةستى بة ئةكتةرى كرد؟من فريشتةى تايبةتى ئةو بووم .ئةو بة فريشتة منى بانط دةكرد ضونكوو زوَر خويَن شيرين و باش بووم .رِةنطة برِوا نةكةى ، بةلَام من لة منالَيدا زوَر بىَ ئازار و قسة لة طوىَ بووم."
بةلَام ئةو لة ثونا نةما و لة منالَيدا كوَضى كرد بوَ بوَمباى ئةو شارة نةطبةتة زئةوة يةكةمين كوَضى بوو .باوكى لة ناو طروثى كوَتايى كة دواتر طرِ وتينيان دا بة طروثى تايةدار ،يانى هةلَطرانى فراويَنى بوَمباى كة لةوىَ بة دةبة ظالَا{dabbawalla} دةناسران خةريكى ئيش كردن بوو و ئيسماعيلى فريشتةش لة سيَزدة سالَانةيى هةر لةوىَ دةستى بة ئيش كردن كرد.
جوبرةئيلى بارمتة ،مسافيرى ئا_ئاي_420، بيرى ضووة بوَ لاى ئاهةنطةكانى رِاثسوَدى رِابردوو و لة حالَيَكدا بة ضاو طةلى ثرشنطدارةوة دةيرِوانيية ضةمضا ، باسى لة فيَلة كانى سيستةمى كوَدى رِاكةرانى بوَ كرد .خاضيَكى شكاوى رِةش ،بازنةى سوور ،هيَلَى خوار و نوختةى زةرد ،مةوداى نيَوان مالَةكان و ئيدارةكان ،ئةمانة هةمويان بة خيَرايى لة ميَشكى تيَثةرين .ئةو سيستةمة سةيرةى كة دوو هةزار دةبة ظالَاى وا ليَدةكرد كة رِوَذانة ثتر لة سةت هةزار كاسةى خواردةمةنى بدةنة دةست .بةلَام ئةو هيَمايانة زمانى نهيَنى ئيَمة بوون.
بوَستان خوليَكى بة سةر شارى لةندةن ليَدا . فروَكة رِفيَنةرةكان ضةك بة دةست لة ناو ريَرِةوةكان ثاسةوانييان دةدا و طلوَثى سينةما كة ثيَشووتر فيلميَكى لة ظالَتةر ماتيوَ [Walter Mtthau] ى ثةشوَكاو و طولَدى هاظن{Goldie Hawn} ،ئةو ذنةى كة حزووريَكى ئاسمانى و بةرضاوى هةبوو ، نيشان دةدا ، هةنووكة هةندىَ سيَبةرى وةك نوَستالذياى بارمتةكان ويَنا دةكرد و رِةنط توَخترين ويَنة هى ئيسماعيل نةجمةدين ، ئةو ميَر مندالَة لاواز و باريكةلَةية ، فريشتةى دايةلة(مامان) بةكلَاوى موَديَلَ طاندى بوو كة فراويَن بة دةست بوَ ئةو سةرى شار رِايدةكرد. دةبة ظالَاى طةنج بة طورج و طوَلَى لة ناو خةلَك تيَدةثةرى . بةم هةلَ و مةرجة رِاهاتبوو .بيرى ليَبكةوة ،سثوَنوَ ،بيرى ليَبكةوة ،سي ضل دةورى و قاثى طضكةى فراويَن لة سةر سيني يةكى دارينةى دريَذ لة سةر سةرت بيَت و كاتىَ شةمةندةفةرى ناوضةكة دةطاتة جىَ ، بةس يةك دةقةت مةجال هةية كة سوار بيت يان دابةزيت و لة دواييش رِاكردن بة ناو شةقامةكاندا ، تا ئةو جيَيةى كة ثشووت سوار بيَت يان لةطةلَ لوَرييةكان و ثاسةكان ،ماتوَرةكان و ثايسيكلةكان وشتةكانى ديكة لة هةموو لايةك ،يةك ،دوو، يةك ،دوو، فراويَن ، فراويَن. دةبةكان دةبىَ كاتى خوَيان بطةنة جىَ و لة وةرزى باران بارين ، كاتىَ كة شةمةندةفةر لة كار كةوتووة ، رِاكردن لة كن هيَلَى ريَطةى ئاسن ، يان ضوونة ناو ئاو تا بةر ثشتيَن لة ناو شةقاميَكى سيَلَاو بردوو ئاسايية. جيا لةمة هةندىَ تاقم و طروث ثيَكهاتبوون كة لة دةبةكان دزييان دةكرد .بةلَىَ سةلةد بابة{salad baba} ،ئةوانة طروث طةلى بة ريَكخراويش بوون .بوَمباى شاريَكى برسيية .باسى ضت بوَ بكةم ئازيزم .بةلَام ئيَمة دةرةقةتيان دةهاتين .ئيَمة لة هةموو شويَنيَك بووين و ئاطامان لة هةموو شتيَك بوو و تةنانةت تاقة دزيَكيش نةبوو كة لة دةستمان قوتار بيَت .قةتيشمان داواى يارمةتى لة ثوَليس نةكردووة ،ئيَمة بوَ خوَمان ئةمنييةتى خوَمان دةثاريَزين.
شةوانةباوك و كورِ يةك لة يةكترى شةكةت و ماندوو دةطةرِانةوة بوَ خانووضكة كةيان لة تةنيشت فروَكةخانةى سةنتاكروز {Santacruz} و دايكى كة ضاوى ثيَدةكةوت كة ضوَن جةستةى ئيسماعيلى كورى بة تيشكى سور و سةوز و زةردى ئةو فروَكة جيَتانة لى لة حالَى فرِين دان شةوق دةداتةوة ،دةيطوت هةر كة ضاوى ثيَدةكةويَت دةلَيضى هةموو خةونةكانى وةرِاست طةرِاون .و ئةوة يةكةمين هيَماى شتيَكى نائاسايى لة ناخى جوبرةئيل دابوو. واديار بوو كة هةر لةو كاتةوة توانية ئةوةى ثةيدا كردبوو كة نهيَنى ترين خواستةكانى كوَمةلَانى خةلَك بىَ ئةوةى كة هيض شتيَكيان لةبارةوة بزانىَ وةدى بيَنيَت.باوكى ،نةجمةدينى طةورة ، بة رِوالَةت هيض بايخيَكى بوَ ئةو هوَطرييةى ذنةكةى بوَ تاقة كورِةكةيان قايل نةبوو. بوَ ويَنة هةموو شةوىَ ئةو قاضةكانى كورِةكةى دةشيَلَا ، لة كاتيَكدا كة ئةم شيَلَانة قاضةكانى باوكى نةدةطرتةوة.لة بةر ئةوةى كة بوونى كورِ بةرةكةتة و ئةركى ئةو كةسةش كة لةم نيعمةتة بىَ بةش ماوةتةوة شوكرانة بذيَريية.

نةعيمة نةجمةدين بة هوَى ئةوةى كة وةبةر ثاسيَك كةوت ذيانى لة دةستدا و لة ثرِيَك هةموو شتيَك تةواو بوو.جوبرةئيليش لةوىَ نةبوو كة دوعاكةى قةبوول بكات و بةر بة مردنى بطريَت.هةر دةلَيَى بة ثيَى داب و نةريت يان ثيَكهاتنيَك ، شةو خةم و خةفةتةكةيان لة ذيَر بارستايى ئيش و كارى زوَر دا شاردةوة.ئةوان كةوتنة ناو يارييةكى نابةوةخت:ئةمة كة كامةيان دةتوانىَ زوَرترين دةبةى فراويَن لة سةر سةرى هةلَبطريَت و كامةيان هةموو مانطيَك نويَترين طريَبةستةكان ئيمزا دةكات و يان خيَراتر رِا دةكات ، هةر دةتطوت كة كارى زياتر هيَماى ئةظينيَكى طةورةترة.شةوانة كاتيَك ئيسماعيل نةجمةدين ضاوى بة رِةطة ئةستوورةكانى مل و ناوضاوانى باوكى دةكةوت، هةستى بة توورِةيى و دلَ ئيَشاوى لة ميَذينةى ئةو بةرامبةر بة خوَى دةكرد و ئاوا بوو كة باوكى دةيهةويست بة هةر جوَرِيَك بووة بة سةر كورِةكةيدا زالَ بيَت و ئةو شويَنةى كة ليَيان داطير كردبوو لة ناو دلَى ذنةكةيدا و ئيَستا لة ليَدان كةوتبوو هةميسان وةدةستى بيَنيَتةوة.كورِى طةنج لة دواى تيَطةيشتن لة نييةتى باوكى لةم ياريية كشايةوة ، كة ضى ئاطرى باوك هةروا بلَيَسةى دةكيَشا ،زوَر زوو ثيَشكةوت و لة رِاكةريَكى سادةوة بة ثلةى بةرثرسى تةشكيلاتى(ريَكخستن)موقةدةم {muqaddam} طةيشت .جوبرةئيل كة طةيشتة نوَزدةسالَانةيى ، بةرِيَز نةجمةدين بوو بة ئةندامى بةشى رِاكةرانى فراويَن يان ليَذنةى هةلَطرانى فراويَنى بوَمباى و تةمةنى كة طةيشتة بيست سالَانةيى باوكى لة دةستدا.بة كاتى رِيَطة رِوَيشتن جةلَتةى دلَ لَيَيدا بوو.بابة ساحيب مةهاتر{Babasaheb Mhatre}،بةرثرسى يةكةمى بةشى رِاكردن طوتبووى" ئةوةندة رِايكرد تاوةكوو ثسا.ضةند ضارة رِةش بوو ئةم نةجمةدينة بيذووة. لة ذيانةوة تاكوو مةرط هةر رِايكرد"بةلَام بةس ئيسماعيلى هةتيو ئةم راِستييةى دةزانى .بوَ دواجار باوكة ئةو ريَطة دوور و دريَذةى بةم خيَرايية برِيبوو تاكوو لة سنوورةكانى ناو دوو جيهان تيَثةريَت. وةها هةلَاتبوو تا كوو لة ثيَست و طوَشتى خوَى جيا ببيَتةوة و بطاتة ناو باوةشى ذنةكةى و بوَ هةميشة ئةظينى خوَى بة ئةو بسةلَميَنيَت.بةلَىَ، كوَضبةران بة جيَهيَشتنى ئةو خاكةيان لا طرينطترة.

نوسينطةى بابة ساحيب مةهاتر بة ديوارى رِةنط شين ، لة ثاش درِطاييَك بة رِةنطى سةوز لة قاتى سةرووى بازاريَكى قةرِة بالَغ هةلَكةوتبوو .ثياويَكى سامناك و قةلَةو بوو ، وةكوو ثةيكةرةكانى بودا ، هاوكات يةكىَ لة دةسةلَاتدارانى شار بوو و خاوةنى هيَزيَكى جادوويى كة دةيتوانى بىَ ئةوةى كة شويَنةكةى بطوَرِيَت ، لة كاتيَكدا لة ئارامى تةواوةوة لة ذوورةكةى دادةنيشت ، هةر شويَنيَك ثيَويست بوواية حازر بيَت و لة طةلَ هةر كةسةى كة قورسايى يةكى هةباية دابنيشيَت.سبةى ئةو رِوَذة كةباوكى ئيسماعيل بوَ ديتنى نةعيمة بة هةلَة داوان بةرةو ئةو ديوى سنوورةكان رِوَيشت ،بابة ساحيب، طةنجى هةتيوى بوَ لاى خوَى بانط كرد :زوَر حةم و خةفةت دةخوَى ،واية؟"بة سةير كردنيَك رِوو لة زةوى وةلَام درايةوة:زوَر مةمنوون بابة جى{Babaji}،زوَر باشم.بابة ساحيب مةهاتر طوتى :"باشة ،ئيتر بةسة .لةمروَ بةو لاوة لة مالَى مندا دةذى."بةلَام ئاخر بابة جى......."بىَ ئةم لا و ئةو لا.ثيَشتر بة خاتوونم رِاطةياندووة،تيَطةيشتى."ببورن بابةجى ،بةلَام ئاخر ضوَن شتى وادةبيَت؟بوَ ضى؟"وتم هةموو شتيَك تةواوة."

قةت كةس بة جوبرةئيلى فريشتةى نةطوت كة بوَ ضى ساحيب لة ناكاويَك بةزةيى ثيَدا هاتووة و هةويستوويةتى كة ئةو لة راكردنى بىَ سوود و لة هيض و خوَرايى لة شةقامةكان رزطار بكات.بةلَام ثاش كةميَك بيرى بوَ شتيَك ضوو.خاتوو مةهاتر ذنيَكى باريكةلَة و لاواز بوو بة جوَرِىَ كة لة بةرامبةر ئةندامى طوَشتنى بابة ساحيب وةكوو قةلَةميَك ديارى دةكرد ،بةلَام لة برِى ئةوةخاوةنى ئةوينيَكى دايكانة ى لة رِادةبةدةر بوو كة دةبواية لة بةر ئةوينى زوَر وةكوو ثةتاتة قةلَةو و خةثةتوَلَة بيَت .بابة كة دةطةيشتةوة مالَ ،ذنةكة بة دةستى خوَى شةطةلَاتى لة دةمى دةنا و شةوانة طةنجى تازة ثيَطةيشتوو طويَى لة دةنطى نارِةزايةتى سكرتيَرى طشتى بى.تى.ئيَس. ئا دةبوو كة دةيطوت لة كوَلَم بةوة ذنةكة،با بوَ خوَم كراسةكةم دةربيَنم .بة كاتى نانخوارنى بةيانى بة كةوضك مالَتى دةكردة ناو دةمى مةهاتر و بةر لة رِوَيشتن قذى سةرى بوَ شانة دةكرد.ئةوان منالَيان نةبوو و نةجمةدينى لاو تيَطةيشت كة بابة ساحيب حةز دةكات ئةويش لةم شتة دا يارمةتييان بدات.بةلَام سةير ئةوة بوو كة بةيطم لة تةك ثياوى طةنج وةكوو منالَان هةلَس و كةوتى نةكردبوو و كاتىَ ساحيب وةثارانةو كةوتبوو كة ئةو مالَتةى بدة بةو كورِة، لة وةلَامدا طوتبووى:"مةطة نابينى؟ ثياوةكة ئةو زرت و زةلَامة.ئيَمة نابيَت زوَر دةست و ثيَ سثيلكةى باربيَنيين ،بوَ دوا رِوَذى باش نيية"ئةو كات بابة ساحيب توورة ببوو:"ئةى بوَ ضى ئاوا لة طةلَما دةجوولَيَيةوة ذنةكة؟"و خاتوو مةهاتريش لة ثرمةى طريانى دابوو:"ئةخر توَ هةموو شتيَكى منى، ئةتوَ باوك و حةز و منالَى منى.توَ سةروةر و كوَرثةلَة شير خوَرةكةى منى.ئةطة بيَت و من توَ نارةحةت بكةم ئيتر ذيانم ناويَت."

و بابة ساحيب مةهاتر يش دانى بة شكست دانابوو و مالَتةكةى قووت دابوو.

ئةو ثياويَكى بة روحم وبةزةيى بوو كة ئةم تايبةتمةندييةى لة ناو جنيَوةكان و هات و هاوارةكانيدا دةشاردةوة ، و بوَ دلَدانةوةى ئةو طةنجة هةتيوة لة نووسينطة ديوار شينةكةيدا باسى فةلسةفةى شيَوة طوَرِانى بوَ دةكرد.بابة ساحيب طةرةكى بوو ئيسماعيل بةم قةناعةتة بطةيةنيَت كة برِيار واية دايك و باوكى ديسان بوَ شويَنيَك لةم جيهانة بطةريَنةوة،مةطةر ئةوةى كة وةها بة ئيماندارى ذيانيان بردبووبيَتة سةر كة بة فةيزى كوَتايى طةيشتبووبن و ثيَويستيان بة طةرِانةوةى دووبارة نةبووبيَت.بةلَىَ،ئةوة مةهاتر بوو كة بابةتطةلى طةرِانةوة و دووبارة لة دايكبوونةكانى لة ميَشكى فريشتة هاويشتبوو ،و تةنيا ئةمة نةبوو ،بابة ساحيب خولياى بانطكردنى ئةرواح بوو و سةردةمانيَك وةكوو تازةكاريَك روحانةتةكانى حازر دةكردن،ئةوسا بة نووكة ثىَ لة ذيَر ميَزيان دةدا و يان ثةرداخيَكيان دةسووراند ،بةلَام ئيَستاكة بة تيَهةلَكيَشكردنى حةرةكات و جوولَةكانى شانوَيى طونجاو رِوو لة ئيسماعيل دةيطوت :"جاريَك هيَندةى نةمابوو لة ترسان طوو بة خوَم دابكةم و دلَم بتوَقىَ ،هةر بوَية وازم ليَهيَنا."

و دواتر ئةوةى طيَرِاوة كة ضوَن جاريَكيان ثةرداخيَك بة دةست يةكىَ لةو روَحة باشانة كة لة هةموو باريَكةوة هاوكارى دةكرد وةجوولَة كةوتبوو ،ئةو روَحة ئةوندة بة سوَز و خاوةن روحم بوو كة جاريَك لةناكاو هةويستم ثرسياريَكى طرينطى ليَبكةم .ثرسيم :"ئاخوَ خوا بوونى هةية؟ و ثةرداخ كة تا ئةو كات وةك مشكيَك لةم لا بوَ ئةم لا رِايدةكرد ، لةثريَك لة ناوةرِاستى ميَزةكة وةستا و جوولَةى ليَبرِا.ثف ، تةواو بوو.منيش طوتم باشة ئةطة وةلَام نادةيتةوة ،لانيكةم وةلَامى ئةم ثرسيارةم بدةوة."ئاخوَ شةيتان بوونى هةية؟"و لة نةكاويَك بةررِروووم!ثةرداخ وةلةرزة لةرز كةوت .بة دةست طويَت بطرةزسةرةتا هيَواش بوو و لة ثاشان رِةوتيَكى خيَراى بة خوَوة طرت ،دةتطوت كة شتيَكى خرِة يان جةليية(ذيَلَ،ئةو شلةيةى كة لة قذىسةرى دةدةن.).تاكوو دةرثةرِى.واى لة من!لة سةر ميَزةكة دةرثةرِى و بةو ديويدا كةوتة خواريَ.طرومث!شكا و بوو بة هةزار و يةك لةت.دةتةوىَ برِوا بكة ،ناتةوىَ باوةرِمةكة،بةلَام من هةر لةوىَ حيسابى خوَم كرد ولاى خوم دةمطوت مةهاتر ،باشتر واية خوتَ تيَ هةلَنةقورتيَنى لة ئيشيَك كة سةرةدةرةى ليَناكةى .
ئةو ضيروَكة كاريطةرييةكى قوولَى لة سةر بيسةرى لاو دانا ،ضونكوو تةنانةت بةر لة مردنى باوكيشى برِواى بة دونيايةكى ميَتافيزيك بوو .جاروبارة كة سةيرى دةور وبةرى خوَى دةكرد ،بة تايبةتى لة طةرماى ثاش نيوة رِوَيان كة هةوا كةى شيَدار دةبوو ، ئةم جيهانة و شويَنة ديارةكان و دانيشتووان و ئةو شتانةى لةناويدان وةكوو شاخة سةهوَلَينةكان كة لة ناو بوَشاييدا بةرز دةبوونةوة ،ئةويان دةخستة ناو ئةم فكرة كة هةموو شتيَك لة ذيَر ئاستى رِووكةشى هةوا دا دريَذة دةكيَشيَت :مروَظةكان ،ماشيَنةكان ،سةطةكان ،ريَكلامة سينةماييةكان، درةختةكان و .........نوَ بةشىرِاستى شتةكان لة بةر ضاوى ئةو ون بوون.ئةوكات ضاوةكانى لة سةر يةك دادةنان و دةيكردنةوة و ئةوسا خةبةريَك لة خةيالَات نةبوو ،هةرضةندة ئةو هةستة هيَشتا بةرى نةدابوو .ئةو لةطةلَ برِوا بوون بة خوا ،فريشتةكان و شةيتانةكان و جندوَكةكان بة جوَرِىَ طةورة ببوو و ذيا بوو كة لة ثيَش ضاوى ئةو وةكوو كاريَتةكان يان عةموودى كارةباكان واقعييةتيان هةبوو وايدةزانى كة رِةنطة ضاوةكانى موشكيلةيان هةبووبيَت كة تاكوو بة ئيَستا روحى نةديوة.لة خةيالَدا عةينةك سازى جادوويى دةبينى كة ضاويلكةييَكى رِةنط سةوزى ثيَدةفروَشيَت كة موشكيلةى ضاوةكانى ضارةسةر دةكات ولةوة بة دواوة ضاوطةلى توانايى ديتنى جيهانى ئةفسانةيى لة ناو ئةو كةش و هةوا ضرِ وثرِ و خةستة ثةيدا دةكةن.ئةو لة دايكى نةعيمة نةجمةدين ،ضيروَكى زوَرى لة سةر ثيَغةمبةر بيستبوو.ض بايخيَكى بوو ،ئاخر جارى واية وةسف و باسةكانى دايكى لة رِاستى دوور دةكةوتنةوةزئيسماعيل بة خوَى دةطوت :"ثياويضكى سةيرة ! لة كوىَ فريشتةييَك ثةيدا دةبىَ كة نةيهةوىَ قسةى لةطةلَدا بكات؟"سةرِةرِاى ئةمة ،هةندىَجار بيرى كفراوى دةهاتة ناو ميَشكى .بوَ ويَنة ئةو كاتةى لة سةر تةختى سةفةرى مالَة مةهاتر دريَذ ببوو ،لة ثرِيَك لة ناو جيهانى خةون و واقيعدا ،لة خوَوة وةزعى هةنووكةيى خوَى لة طةلَ هةندىَ لة قوَناغةكانى ذيانى

خاطرات دوزخ
"سلول مرك"

نويسنده: مهاباد قره داغى
مترجم: هومن مرداني
ويراستار:مينا محمدى

ديباجه حافظه ى همه ى ما بر از ماجراها و حوادث است، لبريز از اوقات تلخ و شيرين، احساس و خيال، كينه و محبت، عصبانيت و مهرباني و تمامي بديده هايي كة بنوعي با آدمى سر و كار دارند.در زندكي هر كس ميتوان لحظات خيلي عادي و همزمان لحظاتى ويزة يافت لحظاتى كة سبري نميشوند و ابراز آن جزو محالات است. مجموع اين لحظات عادي و غير عادي ،سهل و ممتنع عمر آدمى را بة بار مياورند، در غير اينصورت زندكي معنايي ندارد. زندطي همةي آدمها در نوع خودشان داستاني بة شمار ميايند، بقول اسكار وايلد:هر انساني توانايي اين را دارد كةيك رمان سة جلدي بنويسد.تنها مستلزمش اينست كة دانش و آطاهي كافي در مورد ادبيات و زندكي داشتة باشد.
در زندطي لحظاتى سبري شدة وجود دارد كة بقلم آوردنشان غير ممكن است ، آدمى متعجب ميشود از اينكة اين لحظات كة قابل وصف نميباشند ثس ضة جوري طـذشتة اند با وجود اينكة خود آدمي در آن لحظات زندطي كردة و آنها را ثشت سر طـذاشتة است. براي مثال:ضطونة ميتواني در مورد لحظات حسرتي عميق حرف بزني، لحظاتى كة در فكر دوست كراميت هستي و دلت خيلي برايش تنط شدة، در حالي كة او از تو خيلي دور است و تو هم در شرايطى نيستي كة بتواني بة ديدارش بشتابى، از سوي ديطر بة او هم اجازة نمي دهند ثيش تو بيايد. تنها راهي كة باقي ميماند متوسل شدن بة جهان تخيل است، اين را هم خوب ميداني كة خيال جيزي بيش از جهاني فانتزي نيست و فقط مسكني موقتي ميباشد و بعد از بيرون آمدن از عالم فانتزي خودت دوبارة مالامال از حسرت و اندوة ميطردى. حسرت و آه سردادن ها قابل ترجمان بة واذطان نيستند، قابليت نويسايي هم ندارند.
خيلي سخت نيست كة بتواني اعماق درياها، ستيغ كوهساران و بيكران درياها را را درنوردي ولي دشوار و خيلي سخت است كة مشقت و رنج، عشق وهيجان، كامروايي و وصال را درنوردي و طى كني. با كدام معيار اينها را مي سنجي؟ ضطونة ميتواني از ميزان زيبايي و حلاوت عشق سخن بة ميان بياوري، كسي را كة دوست داري ثيش ضشم تو زيباترين است، سرضشمةي همةي ثاكيها و خوبيهاي زندطيست، ولي شايد همين كس در نزد ديطران تعريفي ديطر داشتة باشد، نة آنها با ضشم تو مي بينند و نة تو با ضشم آنها بة ثيرامون خود مى نطرى. بينايي و قدرت ضشم معيار هر دو طرف هستند، ولي نطاهها متفاوتند.
كينة هم بسان محبت قابل ترجمة بر روي كاغذ نيست و بة نوشتن در نمي آيد. سنجش حكايت كردن از عصبانيت و بيزاري لحظات كينة طونة دشوار است. ضطونة ميتواني كينةي جلادي را روي كاغذ بياوري كة در اتاق شكنجة معنايي براي زندطي تو و بشريت قايل نيست ، و هيض جايي از بدن را بدون شكنجة باقي نميطـذارد،ثس ضـطور كينةي خودت را نسبت بة او بازنويسي ميكني در حالي كة احساس بة ثوضي وجود و وحشيطري انسان ميكني؟
با وجود اينكة ابراز تمامي اينها مشكل است، ولي آدمي باز هم سعي خود را ميكند و مي خواهد بة هر طريقى كة شدة اين افكار و خاطرات لحظات غير عادي و تجربة كردةي خود را بة اطرافيانش انتقال بدهد تا آنها هم از آن لذت ببرند و تجربة بياموزند. افراد زيادي بويذة آنهايي كة در جامعة كار و مبارزة كردةاند، خاطراتشان را مي نويسند و سعي بر آن دارند كة دقايقي را در حافظه ى آنها بةمدد دوربين احساس و عقل طرفتة شدة وبجز خودشان كمتر كسي از آنها آطاهي دارد و بة مرور زمان اين لحظات بر روي هم انباشتة شدة و از طرفى ديطر بخش ناخودآطاة مغز را اشغال ميكند بصورت نوشتن خاطرات بر روي صفحةبياورند و بسان فيلمي تراذدي و در عين حال ثر از صحنة هاى كمدي در معرض ديد عموم بطـذارند و همزمان خودشان را از زير بار سنطين اينلحظات تحميلي رها سازند. صحبت كردن از صحنة هاى زندان و بويذة شكنجة طاهها خيلي ضرورى هستند، ضة از لحاظ تاريخي و ضة از لحاظ رواني، از لحاظ تاريخي براي اينكة نسلهاي آيندة قدرت آنرا ثيدا كنند كة زندطي و مبارزةي طـذشتطان خود را تحليل كنند و از آن درس عبرت بطيرند و از لحاظ رواني هم اينكة فرد راوي آطاة و مطلع از زير بار تاثير اين صحنة هاى رواني رهايي ثيدا ميكند و با روحي آسودة و آرامتر بة زندطي ادامة ميدهد.
در ضمن خاطرات در زمرةى بخش مهمي از تاريخ اجتماعي و سياسي اين جامعة محسوب ميشوند، تاريخ زندطي كسي كة آنرا مينويسد و تاريخ آن مرحلةي زماني و محيطى كة در آن زيستة است بة شرطى كة نويسندة توانستة باشد تصوير واضح و طويايي از آن جامعة را در مقطع زماني معين اراية دادة و نهايت بيطرفى خودش را نشان دادة باشد و با امانت و صداقت بة نقل طفتة ها اقدام كردة باشد، ضون در واقع امر خاطرات از سرطـذشت واقعي آدمها حرف ميزند و از محيطى كة نويسندة و اطرافيانش در آن زندطي كردةاند. از طرفى ديطر اين يك تعهد تاريخي است كة حوادث و رويدادها را مثل خودشان نةكم و نة زياد انتقال بدهد. درنوشتن خاطرات نويسندة ثر و بالش آزاد است كة از ضة فرم و سبكي استفادة كند يا اينكة خاطراتش را با جملات و عبارات ادبي بيارايد، ولي اين نكتة خيلي مهم است كة نويسندة از طفتن واقعيتها ثروايي نداشتة باشد اطر هم كة طفتن آن تلخ و ناطوار باشد.
من خودم كة خاطرات ديطران را خواندةام بة سراغ جزئيات و احساسات و لحظات حساس و مهيج رفتةام، جزئياتي كة وضعيت روحي آدمها را در موقعيت هاي طوناطون زندطي نشان دادة باشد، نقاط ضعف و قوت اشان را ،طرية ها ،خندةها، دلتنطيها، خوشحاليها، نااميديها، ترسها، جرئتها، لحظات وكينةوبيزاري، محبت، ترحم، فراموشي و ...........غيرة.اين حالتها در زندطي هر كسي ضة مرد، ضة زن اتفاق ميافتد. بيشتر خاطراتى كة بة زبان كردي نوشتة شدة اند تا اين لحظه بة دست مردها نوشتة شدةاست و من خيلي بندرت ديدةام كة صحبت از لحظات ضعف و طرية و ترسهاي خود كردة باشند.
بالعكس حالتهاي قهرماني و جسارت و بيباكي خيلي برجستة نشان دادة شدةاند. من هميشة از خودم سوال كردةام كة ضرا اين آدمها از اين وضعيت ها ى خودشان حرفي بة زبان نمياورند بويذة اينكة مردهاي كرد اين مراحل را طى كردةاند، لحظات ترس در سنطر ،لحظات طريستن بة هنطام شكنجة شدن ، لحظات نا اميدي در موقع ضعف در مقابل دشمنان. من هميشة با خودم ميطفتم كة ضرا مردها از عشق حرف نميزنند، و از تجربةي دوست داشتنهاي خودشان صحبتى بة ميان نمى آورند كة انساني ترين تجربةي آدمهاست و كمتر كسي ثيدا ميشود كة در اين شرايط از زندطي دل بكند . آدمي هر اندازة هم كة جسور و بيباك باشد امكان ندارد هنطام رويارويي با مرط براي لحظه اي هم كة شدة ترس بر او غلبة نكند. خيلي مهم است شخصى كة خاطراتش را مينويسد از آن لحظاتى حرف بزند كة ترسيدة است، طريستة است ، يكة خوردة و نااميد بودة است. در كل اينها حالتهاي عادي زندطي آدمي هستند و اطر حرفي از آنها بة ميان نياورد بة اين معناست كة آنها را بة ضشم كمبود ديدة است تا حالتهاي زندطي عادي آدمها.
از اين لحاظ و از اين منظر در مورد خاطراتى كة مطالعه كردة بودم و من را بة تفكر وا داشتة بودند احساس ميكردم كة بايد تلاش كنم از جزئيات روحي شرايط و موقعيت هايي از زندطيم در كل و نيز ايام زندان بة ويذة ثردة بردارم. بنابر اين وقتي قلم را بدست طرفتم كة خاطراتم را بنويسم سعي بر آن داشتم لحظه به لحظه ى شرايط هاى روحى را هم بة روي كاغذ بياورم. طرية، ترس، شوكةشدن، اندوة، جسارت، فراموشي، نااميدي، اميد و كينة و محبت ها را. حالا خوب يا بد، جاي افتخار يا مايةى شرم، زشت يا زيبا، در كل شخصيت من از اينها شكل طرفتة است و بايد آنها را هم عين خودشان بة تماشا بطـذارم. در هر حال تنها خود من در برابر اينها مسئول نبودة و تنها خودم تصميم نطرفتة ام. من جزئي از يك خانوادة و جامعة و ملت هستم و اطرافيانم و جامعة و محيط هايي كة در آن زندطي كردةام بر روي من تاثير طـذاشتةاند و من هم بر روي آنها تاثير طـذاشتةام. در نتيجة نزد من خيلي عادي است كة بدون ترس و واهمة از نقاط ضعف و شرايط و موقعيت هاي ويذةي زندطيم سخن بة ميان بياورم. در جامعةي ما متاسفانة افراد برجستةي آن همطي مرد بودةاند و تمامي خاطراتى كة تا بة امروز بة زبان كردي نوشتة شدةاند متعلق بة نويسندطان و سياسيون و روشنفكران مرد بودة است. بخاطر اينكة زن كرد هميشة در محيطى ويذة و در اندرون خانة محصور بودة است و بة تبع آن حافظه و خاطراتش هم با ضيزهاي ويذة عجين بودة است . ولي هستند زناني كة در سطح جامعة فعاليت و مبارزة ميكنند و در عرصه هاي سياست و ادبيات و هنر و روشنفكري جامعة مطرح شدةاند و توانايي خودشان را نشان دادة اند . ولي تا بحال هيض كتاب خاطراتى كة زنان نوشتة باشند در كتابخانةي كردي يافت نميشود تا كة زواياي زندطى آنها را روشن سازد و نظر و ديدطاة آنها را نسبت بة زندطي نشان بدهد و از تجربيات آنها حرف بزند و اينكة بة ضة شيوةاي تجربيات خود را نوشتةاند. يكي از دلايل عمدة كة زن در جامعةي كردستان كمتر دست بة قلم بردة اينست كة در طول تاريخ زبان بسان ابزاري در دست مردها بودة است و زنها حق بيان نداشتةاند. زبان كردي هم تقريبا ضنين حالتي را دارد و حتي موقعي كة زنان هم حرف ميزنند بدون اينكة خودشان متوجة باشند نا خودآطاة و ناخواستة اسير بافت و تركيبهاي قواعد زباني ميشوند، آن هم زباني ثدر سالارانة. بة نظر من وقتي زنان ميخواهند بنويسند شرط اساسي اين است كة بايد زبان را از ثوشش هاي آن رها سازند و زباني بيطرفانه بكار طيرند، زبان كردي نوين كة در آن خبري از تصاوير بردطي زن نباشد و در اين ميان نقش زبان خيلي مهم و ويذة است.
زنان ضيزهاي زيادي براي طفتن دارند، سرطـذشتهاي جالب و شنيدني دارند، انديشة و فلسفةي مخصوص بة خود را دارند وشطردهاي خودشان را يراي نشان دادن افكارشان دارند، ثس ضرا ننويسند؟ از ضي و تا كي بترسند؟
من بسان عضوى از جامعةام در نوجواني شروع بة فعاليتهاي سياسي و ادبي و اجتماعي كردم و بخاطر اينكة نتايج فكري خودم را بيشتر بصورت كتايهاي ادبي مثل شعر ،رمان و كتابهاي جامعةشناسي در زمينةي تحقيقاتي و كتابهاي ثرورشي ضاث كردةام شايد تا حد زيادي سبك نوشتن و افكارم براي خوانندة آشنا باشد. ولي زندطي خصوصى من كة همزمان در عين خصوصى بودنش بة نوعي با زندطي عمومي جامعة هم مرتبط است، با وجود اينكة در برخي از آثارم انعكاس ثيدا كردةاند ولي آنطور كة شايد و بايد بة آن ثرداختة نشدة است. احتمالا خواندن اين خاطرات براي كساني كة ميخواهند يك نويسندةي زن را بشناسند و بدانند كة سالها ي نوجواني ودوران شكوفايي اش ضطونة سثري شدة و ضة بك طراوند سياسي و اجتماعي اي داشتة هم جالب خواهد بود و هم اينكة خيلي كمك خواهد كرد.
مثل اينكة نوشتن خاطرات در دوران ثيري و بعد از طـذراندن عمري تبديل بة سنت شدة است و اكثر افرادي كة خاطرات خود را نوشتةاند شصت هفتادسالي از سنشان طـذشتة است، ولي من هنوز بة سن ضهل سالطي هم نرسيدة ام ، بنظر من اطر آدمى حرفي براي طفتن رويدادي يا ماجرايي براي بازطو كردن آن داشتة باشد و ابراز كردن و بيرون دادن رنجها و دردهايش براي او ضرورى باشد، لازم نيست كة در سالهاي آخر عمرش دست بة اين كار بزند. ضة معلوم است كة من بعنوان يك نويسندة ي آزاد و و نيز يك زن روشنفكر و معترض تا ايام ثيري ضة ضيزهايي بر سرم ميايد يا نة،يا از كجا معلوم اين رويدادها و خاطراتى كة حالا بيادم هستند و جزئياتشان را در خاطر دارم در موقع ثيري نتوانم مانند حالا خوب جفت و جورشان كنم و با تمامي جزئيات وصفشان كنم. خاطرات من خوشبختانة فاقد غبار ثيري مي باشند. با نوشتن اين خاطرات سعي كردةام سة هدف را دنبال كنم:
نخست: شكستن آن ديوار قطور بعث كة با شكنجة هاي زندان در درون من ايجاد كردند.
دوم: شكستن سنت نوشتن خاطرات در سن ثيري .
سوم: شكستن ديوار سكوت زنان جامعة براي نوشتن خاطراتشان بدون بيم و هراس از طفتن آن لحظات دردناك كة احتمالا از نظر تقاليد و سنت ها مايةي ننط و شرم بحساب ميايند، كة البتة از نظر من بجز خيانت بة وطن و انسانيت و نداشتن وجدان و دروغ ودزدي و امثال اين كارها هيض ضيز عادي و معمولي مايةي شرم در زندطي ما نميباشند و نبايد مثل نقطه ضعفى بة كارهاي عادي خودمان نطاة كنيم بر عكس آن آداب و سنن غير منطقى كة بعنوان لكة ننطي بة محبت نطاة ميكنند.
اين خاطرات براي اولين بار بشكل ثاورقي در دوهفتة نامةي "ميديا" انتشار ثيدا كردةاند. بعلت اينكة ضاث كردن مطلبي در روزنامة مثلا ثاورقي مقداري با ضاث كتاب فرق دارد، من هم اوايل كة اين خاطرات را بصورت ثاورقي در "ميديا" ثخش ميكردم نة اينكة خودم بخواهم ولي ضهارضوب روزنامة نطاري نميطـذاشت كة بخشي از جزئيات را ثخش كنم و نكتةي ديطر اينكة در ضاث مجدد اين خاطرات در قالب كتاب و در هنطام ويرايش بعضى ضيزها اضافه شدة و بعضى جاها هم تصحيح شدة است. نوشتن اين خاطرات بعد از كلنجار رفتن زيادي با لحظات دردناك زندان و ضندين بار سعي كردن براي بيان كردنشان، بخش اول با درد و رنج فراواني فرصت ظهور ثيدا كردةاند ، ولي مدتي بعد از آن بخش هاي ديطر آسانتر و خود جوشانة تر امكان ظهور يافتةاند و دست بر قضا شكل و شيوةي رمان را بخود طرفتة است و نخواستم آن را در قالب خاصى يا متد ويذةاي محصور سازم، بسان آبشارى خودبخود فوران كرد و راة خودش را يافت و بة شكل حاضر در آمد. ولي با درنظر داشتن اين نكتة كة خاطرات صرفا خاطرات نباشد و بايد ثيامي در آن نهفتة باشد. من يك دختر جوان كرد بودم كة بة زندان افتادم و در اين زمينة تجاربي تلخ و واقعي دارم، بنابراين بايد جوانان و دختران و ثسران كرد در بطن اين خاطرات ثيام موجود را لمس كنند. من يك انسان كرد حامل قضيه ى مهمي هستم ،قضيه ى كرد و كردستان، قضيه اي كة تا حل نشود بة آرامش نخواهم رسيد. ثيام من براي انسانها در كل و ملت خودم ضيست؟ شايد جواب اين را هم در اين خاطرات ثيدا كني .من يك زن هستم و صاحب قضيه اى بة نام قضيه ي زن نيز مي باشم ، در اين صورت ثيام من از اين لحاظ براي زنان در كل و زنان كرد بويذة ضي مي باشد؟ در اين باور هستم كة نبايد اين را هم فراموش كنم.
خاطرات زندان را بة رشتةي تحرير در آوردةام و متاسفانة شكنجة و شكنجة طاهها را بياد خوانندة آوردةام ،از آنجايى كة ميدانم بازنويسي عذاب و رنج ضقدر سخت است بر همين منوال خواندن آنها هم دشوار است . ميخواهم با كمال صداقت از لحظات طريستن، بيزاري، بيم و دقايق مالامال از هيجانها و سرمستي ها حرف بزنم. آدمي تنها با روايت كردن لحظات مثبت و نقاط قوت خود درخاطراتش بة قهرمان تبديل نميشود، براي اينكة سرشت آدمى تركيبي از تمام ثديدة هاي متضادطونة ميباشد. خيلي طبيعى بة نظر مى آيد كة انسان در هنطام جنط و در اتاق اعدام در برابر جلاد از ترس بلرزد، اين ترس نشانةي جبن وبزدلى نيست،بلكة ترسي طبيعى و عادي ميباشد، در اينصورت ضرا از آن حرفي نزنيم؟ فكر نميكنم طرية كردن شرم و ننط باشد، طبيعى نيست كة اطر فردي شكنجة شود از درد فرياد نكشد، بيزار بودة و بي طاقتى نكند، احساس غربت كند و نطريد، بنظر نمي آيد كة طريستن فقط علامت ضعف باشد، آنقدر كة نشانةي نيازي دروني ميباشد مكانيزمي(سازوكاري) دفاعي نيز است و حتما بايد صورت بثـذيرد و تخلية بشود براي اينكة ديوانة نشويم. خيلي اوقات با طريستن از احساس عميقم ياد ميكنم ، لحظهاي كه بة فكر يكي از عزيزانم هستم و در آن لحظه ديدنش برايم محال است يا وقتي كة در غربت بياد وطن ميافتم و احساس ميكنم كة كوة آتشينى در درونم شعلة ور است. كلمات هم بنوعي اشك ميباشند، بيباكانة و با عشق مي نويسم از آن مسايلي كة بة ثرنسيب هاي من تبديل شدة اند و در طول اين ايام حروف از من سر ريز شدة و در قالب شعر و داستان و مقالة و تحقيق جاي ميطيرند.
نوشتن هم نوعي طريستن است ،ولي طريةاي كة از نيرو سرضشمة ميطيرد و قدرت هم مي آورد. هيضكدام از اين اشكها،ضة قطره آبى از ضشم و ضة اشك واذةاي نشانةي ضعف نيستند، اين يكي درون را تصفيه ميكند و آن يكي موضعى درست ميكند و وجدان را بيدار ميسازد و بدنبال حقيقت ميطردد و هدفش ثديد آوردن داد ثروري ميباشد. يكسال از زندطيم را كة در عين حال از سخت ترين سالهاي عمرم بودة است مبنا و الهامبخش اين خاطرات قرار دادةام .در اثناى اين خاطرات كة يكسال در زندانهاي بعث ميطـذرد، طهطاهي هم دوران كودكي و خاطره هاي زودتر هم خودشان را بميان ميكشانند ضونكة ضرورى بنظر ميرسيدند و ضميمه ي همديطر بودند، و هم اينكة تصويرى جامع و طويا از زندطي من براي خوانندة ارائة بدهند. بعضى اوقات هم لازم شدة لحظاتى از آيندةي "سال دوزخي" را كة رخ دادةاند و در ارتباط با من بودةاند روي كاغذ بياورم . منظورم اينست كة آطاهانة از لحظات ثر حادثه ى سالهاي طـذشتة ي دوزخ و نيز لحظات سالهاي بعد از دوزخ در خلال "سال دوزخي"سخن بميان آوردةام.
فكر ميكنم با نوشتن اين خاطرات از لحاظ روحي خيلي سبكبال شدةام . ضندين سال آزطار بود كة سنطيني اين يادها بر دوشم بودند و در طول اين ساليان دراز هر از طاهي مرا دضار كابوس و بختك هاي هراسناك ميكردند. بة رشتةي تحرير درآوردن اين صفحات احساس جديدي در من بوجود آورد ،احساسي كة بة من ميطويد كة براي هميشة از زندان و بختك هاي شوم آن رهايي جستة ام.















فصل اول
كابوس شوم
ساعت سة و ثنجاة دقيقة ي صبح است.بيشتر از يك ساعتي ميشود كة بيدار شدةام وبة اين سو و آنسو ميغلطم ،با وجود اينكة اينجا دوزخ نيست و جايي كة در آن خوابيدةام اتاق خيلي آرامى است، واين سرزميني كة در آن هستم قريب دويست سالي ميشود كة از جنط و عواقب و بلاهاي خانمانسوز آن بة دور ميباشد و شبية بة بندري ساكت ميماند، و اين كشوري كة من در آن هستم بيش از نيم قرن است كة از مصيبت ها و ظلم و آشوب و جنط وجدال و غيرة........بدور ميباشد و تو طويي دعا و استغانهها و حاجت طلبيدن هاي مادرم و همةي مادران كرد براي ايشان يعني "سوئدي ها" و اينجا "سوئد" بودة است كة بندر خيلي ساكت و آرامي ميباشد، ولي من در اين بندر آرام خواب و آرامش ندارم، خواب از ضشمهايم رخت بر بستة است. احتمالا براي خيلي از كردهاي ديطر هم اين آرامش بيطانة باشد و طاة و بيطاة كابوس بسراغشان بيايد، خيلي ها هم اينجا بة ياد وطنشان هستند، وطنى كةتبديل بة دوزخي شدة است، با وجود اين مدام در فكرش هستيم و خاطرات شيرين و جذاب آن با روحمان عجين شدة است، بكرات براي نوشتن خاطرات دوزخ قلم بدست طرفتةام و بعد از بة تحرير در آوردن ضند جملة اي، طاهي اوقات ضند صفحةاي نتوانستةام بيشتر ادامة بدهم، از فرط وحشت جسمم بة لرزيدن افتادة بخاطر طـثشهاي قلبم و شنيدن صداهاى ناآشناى نطهبانان و جلادان دوزخ از نوشتن بيشتر باز ماندة و قلم را رها كردةام، ناضارا دو سة تا قرص خوردةام و سعي كردةام اين لحظات مرطبار را كة فراموش كردنشان تقريبا محال است از بين ببرم.
امشب هم خواب از ضشمانم ربودة و در ميان اين لحظات محصور شدةام، باز فرصت آن را ثيدا كردةام كة دست بة قلم ببرم، حداقل ضيزهايي مينويسم هرضند ناكامل و نارسا باشند و بعدا در فرصتى ديطر تكميلشان ميكنم .بايد كة آنها رابنويسم .تصميمى است كة طرفتةام حالا اين قول را بة خودم و مردمم ميدهم هر اندازة وحشتناك و جهنمي هم كة باشند بايد بة روي كاغذ بيايند، ولي كي؟ اين هم نياز بةزمان دارد، مطمئنم كة موقع تراوش كردنشان برسد عليرغم سر ريزي و لبريزشدنشان و رنج و مشقت ضند روزي كة بهمراة دارد بهم تسلي و تسكيني مي بخشد. در همين روزها ضنين رنج و مشقتي مايةي بوجود آمدن رماني جالب و هيجان انطيز شدند(عشق آب حيات است)، رماني شعرطونة كة آنهم منبع و مصدرش بة دوزخ بر ميطردد، حوادثش ريشة در فاجعة و انفال و و عشق و بيابان و ضالةها دارند. ديطر وقتش بود ، ساليان آزطاري بودند كة ماجراهايش با فكرم كلنجار ميرفتند، هر طاة ميخواستم آنها را بة رشتةي تحرير دربياورم، ضند جملة يا ضند صفحةاي را مينوشتم، ديطر بي خيالشان ميشدم، قلبم بة طـثش ميافتاد و بالاجبار دو قرص سردرد ميخوردم و سعي داشتم كة مهر فراموشي بر اين ماجراها بزنم ولي سرانجام كة وقتش فرا رسيد ديطر تاب مقاومت در برابر رطبار باران كلمات و نور فلاش بك صحنة ها را از دست دادم. مشغول نوشتن شدم و بدون انقطاع ماجراها را بر روي كاغذ آوردم. نوشتن اين رمان يا در واقع رنج زاييدن اين محصول فكري دة روزي طول كشيد.
ساعت ضهار و بيست و شش دقيقة است، كابوس در بستر خوابم وحشتناكترين لحظات خاطرات زندطيم را مختل ساختة است، ميخواهم كة كامثيوترم را روشن كنم و خيلي سريع اين دو صحنة را بة روي كاغذ بياورم كة همزمان ترسناكترين آن لحظات نيز ميباشند، اين دو لحظه ى شبية بةهم كة وقت را در نزد من متوقف كردند، لحظاتى كة لحظات ديطر راميكشتند، بويذة لحظات خوب و خوش زندطيم را. ميدانم كة اطر از اين لحظات بطـذرم ثهنا و وسعت نوشتن اين خاطرات تبديل بة بياباني ماتمزا ميشوند و با طامهايي آهستة جاي جاي اين كوضة را طى ميكنم .
ـ مهاباد حرف بزن ! حرف نزني زبانت را ميبريم!
ـ مهاباد حرف بزن! حرف نزني زبانت را ميبريم!
در طول يكسال بارها اين دستورها برايم صادر شد، اولي در 27آثريل 1980 و دومي در فوريةي 1981، بار اول ضهاردة سالة بودم و بار دوم ثانزدة سال داشتم. دستور اولي از ادارةي امنيت شهر "كفري" و دومي از ادارةي امنيت عمومي بغداد، ثايتخت جهنم.
بار نخست مردي لاغر و نحيف و زردنبو و ترشرو و بيسواد بود كة بة او استوار نجيب ميطفتند و مدير امنيت شهرستان كفري بود. اوامر بالا را اولين بار اين مرد بة من طفت و دومين بار مردي عظيم الجثه و ضهرة سوختة و طردن كلفتى كة اسمش را نميدانستم و فقط ميشنيدم كة همكارانش بة او (سيدي) ميطويند و معلوم بود كة مافوق آنها بشمار ميرفت.
در هر دو حالت هم كة صحبت از قطع كردن زبانم ميكردند تا ثاي مرط ميرفتم و بر ميطشتم. در اين حالت ها زبانم را در مى آوردند و آنرا در دو سوى قيضي بزرطى ميطـذاشتند، من هم ضشمانم را مي بستم، ديطر از همة ضيز و همة جا قطع اميد كردة بودم و احساس ميكردم زبانم را قطع ميكنند.
اولين بار در" كفري " بود، در روزهاي نخست بازداشت، آن لحظاتى كة از من بازجويي ميكردند و با زور و ارعاب ميخواستند اسم كسان ديطري را بطويم.
ـ با خالد طرمياني ارتباط داري؟
آن موقع اسم خالد طرمياني باعث وحشت و ترس آنها شدة بود، در تقويمي كة داشتم و بدست سازمان امنيت افتادة بود اسم خالد طرمياني و نيز ضند تا از شعرهايم را نوشتة بودم و بخاطر آنها بة زندان افتادة بودم. در اين تقويم روزانة فعاليت و كارهاي ثارتيزانها را مينوشتم، رويدادهاي تاسفبار و رخدادهاي مهيج و جالب توجة.
ناطهان وارد اتاق شدند، من مشغول درس خواندن بودم و براي امتحان خودم را آماده ميكردم، كلاس دوم دبيرستان بودم، بعد از ظهر همان روز بايد امتحان ميدادم.اتاقى كة در آن بودم متعلق بة "قيس" برادر بزرطم بود. در اين اتاق جدا از يك ميز و صندلى و تخت خواب، كتابخانةى بزرطى هم داشت. برادر بزرطم خودش در بغداد درس ميخواند و هفتةاى يك يا دو روز بة "كفرى" برميطشت. من اكثر اوقات را در اتاق او بسر مى بردم و مشغول خواندن كتابهايش ميشدم. خيلى هايشان را مطالعه كردة بودم، بعضى ها را ضند بار هم خواندة بودم، بعضى ها را تقريبا از بر كردة بودم.
استوار (نجيب) روزشمارم را بدست طرفت و صفحاتش را باز كرد، نوشتةهاى آن با زبان كردى نوشتة شدة بود و نميتوانست آنها را بخواند، ولى نامها را فهميد. در يكى از صحفات كة مربوط بة يكى از روزهاى ماة مارس ميشد اسم ملا مصطفى و در يكى از روزهاى ديطر اسم خالد طرميانى و كلمةى فرماندار را بهم نشان داد و طفت:
ـ تو را همراة اين تقويم با خودمان ميبريم.
مادرم رنطش عوض شد، بة التماس افتاد و با عربى دست و ثا شكستة كة فقط كلمةى (خاطرالله) از آن فهميدة ميشد، كلمةاى كة همةى مادران كرد ميدانستند براى وقتى كة ميخواستند ثسران و دخترانشان را ببرند. ولى آنها كة خاطر خدا را نميطرفتند و ما را با خودشان بة نا كجا آباد و مكانهاى نا معلوم ميبردند، بسوى طبقات زيرزمينى.
مشغول بازرسى شدند، ضند تا از شعر ها را ثيدا كردند. يكى از آنها براى شهيد سيروان طالبانى نوشتة شدة بود، آنهاى ديطر هم براى كردستان و ثارتيزان و مبارزة. در اوايل شاعرى بودم، تنها دو تا از شعرهاى كوتاهم منتشر شدة بودند، آنقدر از ضاث شدنشان خوشحال شدة بودم كة در ثوست خودم نميطنجيدم. فكر نكنم كمتر دخترى مثل من در آن روزها بة اندازةى من خوشحال بودة و احساس بة افتخار كردة باشد. وقتى شعر مينوشتم با اوج افتخار اسم خودم همراة با تاريخ را زيرش مينوشتم و امضا ميكردم.
ديطر از اين بهتر مدرك ثيدا نميشد كة آنها بدانند اين شعرها مال من است و با دست خودم نوشتة شدة است، ولى باز هم ميثرسيدند.
اولين مجموعة سوالهايشان:
ـ اين شعرها مال تو هستند؟
ـ بلى.
ـ كسى آنها را برايت ننوشتة؟
ـ خير.
ـ ثدر و برادرانت تشويقت كردةاند كة اينها را بنويسى؟
ـ خير، آنها اصلا خبر ندارن.
ـ عمويت تحريكت كردة كة بنويسى؟
ـ خير.
ـ خالد طرميانى را ميشناسى؟
ـ نة.
ـ ولى اسمش را كة در تقويمت نوشتةاى؟
ـ نمى شناسمش، فقط اسمش را شنيدةام، همةى مردم اسمش را شنيدةاند. من شخصا نمى شناسمش، مثل باقى اين مردم ميشناسمش.
ـ مردم ضة جورى ميشناسندش؟
ـ ...............
ـ تو ضـطورى ميشناسيش؟
ـ ...............
ـ سكوت بة فريادت نميرسد، تو در جايى نيستى كة سكوت كمكت كند، حرف بزن، اطر حرف بزنى ما خودمان تو را بة خانة ميرسانيم.
بدنم ميلرزيد، او هم مدام صفحات روز شمار را ورق ميزد و سوال ميكرد و با تمسخر نطاة ميكرد، ثسرى هيكلى و عظيم الجثه را صدا كرد و بة او طفت كة اينها را برايم بخوان و ترجمة كن. (نجات) كة اسم ثسرة بود، صفحاتي را كة افسر ميخواست برايش بة زبان عربى ترجمة كرد.
(امروز مصادف است با اولين سالروز رحلت رهبر و ثيشواى ملت كرد ملا مصطفى بارزانى)، (امروز خالدطرميانى و ثارتيزانهاي دلير تيث ثنجاوةيكم طرميان عليات بى نظيرى انجام دادند، در كمينى كة براى افراد حكومت طـذاشته بودند ثسر فرماندر و تعدادى از اعضاى حزب بعث را دستطير كردند).
(امروز خواهرم ليلى لباسى برايم دوخت).
آنروز ها استفادة كردن از تقويم خيلى رايج نبود، و من هم بيشتر براى ثبت كردن رخدادها و رويدادهاى كة ميترسيدم بعدها از يادم برود از آن استفادة ميكردم. و اين دومين سالى بود كة از روز شمار استفادة ميكردم، ماجراهاى سياسى و سرطـذشت هاى ويذةى خودم را در آن مينوشتم. در اصل اين روز شمار را يكى از دوستانم بة نام طارق بة من هدية دادةبود، اسم ثدرش عزيز بود.
اين دوستم سرانجام بة فرياد خودش رسيد و توانست اسمش را بة اسم "خبات" تغيير بدهد. خبات عزيز حالا روزنامةنطار است و در ايتاليا زندطى ميكند و در يك روزنامةى ايتاليايى كار ميكند.
در مارس سال 1979 از رسانةهاى جهان خبر رحلت بارزانى ثخش شد، با ثخش اين خبر ملت كرد متأسف و سوطوار شدند. ثدرم در حالى كة راديو خبر را ثخش ميكرد طريةاش طرفت و همزمان با او ما هم طريستيم. آن شب خانةى ما عزادار بودند. ولى صبح كة بيدار شديم از درو ديوار و خيابان ها و خلاصة همةجا بوى عزا و سوط مى آمد.
مردم شهر خود جوشانة در ماتم از دست دادن بارزانى سوطوار بودند، و بدون اينكة كسى هماهنطى اى كردة باشد و يا از قبل برنامةاى تهية ديدة باشند همة لباس سياة ثوشيدة بودند.
در كلاس سوم راهنمايى بودم، دانش آموزان دختر و ثسر سياهثوش بودند، مدير مدرسة كلاسها را يكى بة يكى ميطشت و تهديد ميكرد كة هر كس فردا با لباس سياة بة مدرسة بيايد اخراجش ميكند. اين رويداد را در روزشمارم يادداشت كردم، سال بعدهم در سالروز رحلت بارزانى يادش را ثبت كردم و شعرى انقلابى از خودم ضميمه اش كردم. شايد حالا براى بعضيها عجيب باشد كة ضطونة من همزمان در سوط از دست دادن بارزانى اشك ميريختم و از آن طرف هم شعر انقلابى براى سيروان طالبانى كة يكى از شهيدان "كومةلةى رنجدران" بود مى نوشتم.
در آن ايام اين ضيزها عادى بود، زيرا كة "ميهن ثرستى" هدف بود نة حزب طرايى.
براى نيل بة اين مقصود حزب ها تنها ابزارى بيشتر نبودند. در خانةى ما فضاى ناسيوناليستى و ميهن ثرستى حاكم بود و نكتةى مهم اين بود در راة ميهن و ملت فعاليت مبارزة بكنيم، ثدرم شخص ميهن دوستى بود، ما را هم مثل خودش بار آورد و تربيت كرد. عشق من هم بة بارزانى از دوران نوجوانى نشأت طرفتة بود. آن روزهايى كة حتى نميدانستم سياست ضيست، متوجة ميشدم كة ثدرم بعضى شبها دير وقت تمام در ها را ميبندد.
در خانةى ما يك تابلو با منظره ى طبيعى وجود داشت. ثدرم بسان تابلويى مقدس نطاهش ميكرد. در اين شبهاى دير وقت كة دنيا ساكت و آرام بود، همةى درهاى داخل و بيرون را قفل ميكرد و تابلو را ثايين ميآورد. خيلى آرام و شمردة مثل اينكة كة بخواهد صفحةاى مقدس را لمس كند. ضهار ضوبش را باز ميكرد و از ثشت تابلو عكس مردى را بيرون ميآورد كة سنش نزديك بة بيست و ثنج تا سى سالى ميشد و كت شلوار سبز رنطى بة مد اروثاييها ثوشيدة بود. روى صندلى نشستة بود و با حسرت و خوشحالى زيادى بة اين عكس نطاة ميكرد و بعد هم بة ما نشانش داد و طفت اين ملا مصطفى بارزانى است. ما هم مثل او يك جور خوشحالى حس ميكرديم، يك جور نورهم از ضشمهايمان ساطع ميشد. وقتى كة همةامان نطاة ميكرديم دوبارة آنرا ثشت تابلوى منظرهى طبيعى ميطـذاشت و ثنهان ميكرد و روى ديوار آويزان ميكرد. من نميدانستم موضوع از ضة قرارة، همينقدر ميدانستم كة ثشت تابلو مردى مهم و نجات دهندةى ملت كرد است و براى همين ثدرم و مادرم دوستش دارند و مردم ديطر هم مدام حرفش را ميزنند و از اين رو كة زير لبى و يواش اسمش را بر زبان ميآورد مىتوانستم بفهمم كة اين مرد مهم ممنوع هم مىباشد.
هنوز شاطرد كلاس ضهارم ابتدايى بودم كة داداش بزرطم يكهو ناثديد شد، مردان همساية ناطهان غيب ميشدند، بعضى از قوم و خويشان و همسايةها حتى با خانوادةهايشان ناثديد مىشدند، مىشنيدم كة مامانم و اينها يواشكى باهم حرف ميزنند و ميطويند كة فلان نفر بة "بالا" رفتة است.
در كفرى "بالا" معادل كلمةى انقلاب بود. داداشم هم كة آن زمان فقط سيزدة سال داشت با اكثر دوستان مدرسةاش بة "بالا" رفتة بودند. عمويم عبداللة هم اون بالا بود.بة مرور شهرستان خلوت تر و خالى تر از جمعيت ميشد و روستا شلوغ تر و ثر از جمعيت تر ميشد، بة مرور دكترها و منهدسان و معلمان و دانش آموزان و صنعت طران بة صفوف مبارزة مى ثيوستند، تا كة زمان بيشترى ميطـذشت مبارزة بيشتر وسعت ثيدا ميكرد و بزرطتر و بزرطتر ميشد، ولى ناطهان فاجعةى عظيمى رخ داد بة عظمت و بزرطى خود مبارزة. اين صحنة هيض وقت از يادم نميرود. صحنةاى زندة، تلخ و ثر از اندوة.
مردم كفرى اين طرف و آن طرف خيابان عمومى ايستادة بودند، نزديك ادارةى طمرط كفرى منتظر برطشتن اقوام و نزديكان ثيشمرطشان از "بالا" بودند. خيلى متعجب شدم كة مردم از برطشتن آشناهايشان خوشحال نشدند. فقط ماشين بود كة ثشت سر هم از راة ميرسيد و ضند نفرى ثيادة ميشدند. آنهايى كة ثيادة ميشدند اسلحة نداشتند. اسلحةهايشان را تحويل دادة بودند و با دست خالى برميطشتند. بة هنطام ثيادة شدن فك و فاميلهايشان با طرية بة استقبالشان ميرفتند. همة از دم ميطريستند. حس ميكردم كة فاجعةى خيلى بزرطى واقع شدة است. ولى بدرستى نميدانستم كة تة و توى قضيه از ضة قرارة. عصر همان روز ماشينى جلوى ما توقف كرد، برادر بزرطم را با خودش داشت، "رانك و وضوخة" خاكى رنطى ثوشيدة بود،(رانك و ضوخة، لباس ويذةى كردها كة از يك ثيراهن سينة باز و شلوارى طشاد تشكيل شدة و يك رنط مىباشد و اكثرا بة رنط خاكسترى و سرخ و طوسى است و از موى بافيدةى بز درست ميشود.) موهايش بلند شدة بود، ضهرةاش غمطين مينمود. مادرم و ما بة ثيشوازش رفتيم و در آغوشش طرفتيم و بة منزل برطشتيم.
شب هنطام اقوام و فاميل و همسايةها بة خانةامان آمدند، ثس از بازطشت آنها فقط خودمان مانديم. ثدرم شروع بة سؤال كردن از داداشم كرد و او هم جوابش را ميداد. من هم بة صحبتها و سوال و جوابهاى آنها طوش ميدادم. ضند دفعة بة من طفتند كة بروم بخوابم، ولى من طوش نكردم و نرفتم و در وسط بابايم و داداشم نشستة بودم. خيلى شادمان شدم وقتى كة برادرم طفت، ولش كن، خوابش نمياد و من را ثيش خودش صدا كرد، دستش را بة طردنم آويخت و طفت: خيلى تو فكر مهاباد بودم، بويذة زمانى كة در شهر مهاباد بودم هميشة در حسرت ديدن مهاباد خواهرم بودم.
موقعى كة از شكست انقلاب و قرار داد شوم الجزاير و زندةبةطور شدن آرزوهاى كردها صحبت ميكردند حس ميكردم كة غم و اندوة بزرطى بر وجودشان ساية انداختة است. ولى يكى از سؤالهاى ثدرم و جواب آن توسط داداشم دوبارة نور اميدى بر دلهايشان تاباند. ثدرم در انتهاى حرفهايش ثرسيد:
ـ بنظرت امكان دارة بعد از اين شكست بزرط دوبارة انقلابى برثا شود؟
ـ حتما، من فكر ميكنم دو سال ديطر باز انقلاب رخ بدهد.
بعدش عكس كوضكى از بارزانى كة در قاث طردنش بود از جيبش بيرون آورد و بة من داد. تصوير بارزانى در سالهاى بعد جزو ممنوع ترين ضيزها از نظر بعثى ها بود. من اين مدال را ثيش خودم نطة داشتم، در مدرسة هم هميشة همراهم بود. ولى بجز "روناك جمال" طة يكى از صميمى ترين دوستهايم بود بة كسى اين عكس را نشان نميدادم. تا لحظه اى كة زندانى شدم نطةاش داشتة بودم، ولى خوب شد كة اين تصوير را از من نطرفتند زيرا در يكى از لباسهايم توى كمد طـذاشته بودم. در زندان روى آن ضند جملةاى كة در سالطرد رحلت بارزانى نوشتة بودم تحقيق ميكردند و "نجيب" ميثرسيد:
ـ ملا مصطفى را دوست دارى؟
ـ .....
ـ خالد طرميانى را دوست دارى؟
ـ .....
سكوت نشانةى رضايته، يعنى كة آنها را دوست دارى.
ـ .....
خواهرت ليلى تحريكت كرد اينها را بنويسى؟
ـ خير.
ـ ثس ضرا اسمش را نوشتةاى.
ـ او لباس برايم دوختة، اصلا روحش هم خبردار اين ضيزا نيست.
ناطهان در را باز كردند و يك زندانى شكنجة شدة را وارد كردند، سر و صورتش آماسيدة و ورم كردة بود، بخاطر صورت خونينش نزديك بود نشناسمش، هفتةاى ميشد كة نديدة بودمش، تو اين مدت فقط شكنجةاش دادة بودند. او دو سال از من بزرطتر بود، شانزدة سالش ميشد.
ـ اين ثسر را ميشناسى؟
ـ آره، برادرم صلاحة.
ـ اطر حرف نزنى و سكوت كنى حال و روزطارت مثل اون ميشة.
او را مقابل من روى صندلى نشاندند، با وجود اين همة شكنجةاى كة متحمل شدة بود ضشمهايش جسورانة اطراف را ميثاييد، تو طويى اصلا در اين مدت ككش هم نطزيدة. (نجيب) سيطارى برايش روشن كرد و بدستش داد و بة او دستور داد كة سيطار را بكشد. سيطار را بدست طرفت و شروع بة كشيدن كرد. "نجيب" بة او طفت:
ـ بة خواهرت بطو كة حرف بزند.
ـ از ضى حرف بزند؟
ـ بطو اعتراف كند كة با ضد انقلاب ها همكارى ميكند و جزو تشكيلاتة و با شخص خالد طرميانى در ارتباط ميباشد.
فكر نميكنم ضنين باشد.
ـ من تو را آورده ام كة قانعش كنى كة حرف بزنة، نة اينكة نظر خودت را بطويى بهش بطو كة اعتراف كنة.
صلاح هيضى نطفت و فقط نطاهم كرد. از لحن ضشمهايش فهميدم كة ارادةاش هنوز ثا برجاست و از جور نطاهش اينطورى استنباط كردم كة تشويقم ميكنة كة مقاومت بكنم. او را بردند، ولى ملاقات كردن من با او خيلى برايم سود داشت، با وجود اينكة با سر و صورت ورم كردة و خونين ديدمش، ولى ضشمهايش من را اميدوار كردند. ثيش خودم ميطفتم ثس شكنجة شدن هم زياد مهم نيست، ايناهاش داداشم بعد از يك هفتة شكنجة شدن عين خيالش نيست. ولى بين من و او يك تفاوت اساسى وجود داشت، او ثسر خيلى بازيطوش و سربهوايى بود و سر بسر همة كس و همة ضيز ميطـذاشت و بة زمين و زمان ..... و تا آن زمان بخاطر شيطنتش بة كرات از دست ثدرم كتك خوردة بود، ولى من تا آن زمان نة كتك خوردة بودم و نة حرف بدى از او نشنيدم. فقط يكى دوبار در مدرسة ابتدايى آموزطارمان بعد از اينكة تنبية عمومى داد همةى ما را با ضوب زدند، و من هم شامل شدم، در غير اين صورت نة بخاطر بازيطوشى و نة تنبلى هيضوقت كتك نخوردم، زيرا أساسا آدم تنبل و درس نخوانى نبودم.
بار ديطر در را باز كردند و ثدرم داخل شد. بدنبالش رفتة بودند و از توى دكانش از بازار او را آورده بودند. غم و غصةى آن لحظهى ثدرم وصف شدنى نيست، رنطش مثل طض سفيد شدة بود، بابايم فرزندانش را خيلى دوست ميداشت، خيلى از ثدرها را ديدة بودم كة بندرت بضةهاى خود را ميبوسند، ولى ثدرم اينجورى نبود، هر روز ما را ميبوسيد و نوازش ميكرد، از ميان هر هفت فرزندش من محبوب ترين و سوطلي اشان بودم، بابام بة محض اينكة از كار يا سفرى برميطشت صدايم ميكرد و ماضم ميكرد، خيلى اوقات ميطفت: هر اندازة هم خستة باشم، وقتى برميطردم خانة و مهاباد را مى بينم خستطى از تنم بدر ميرود. از اين لحاظ بضةى خوشبختى بودم، فقط ثدرم اينجورى نبود. عموهايم هم از من خوششان ميآمد. عموى بزرطم اكثر اوقات ميطفت همةى بضةهاى خودم بة يك طرف و مهاباد هم بة يك طرف، و طاهى اوقات هم خيلى تند ميرفت و ميطفت هر ثنج ثسرم فداى مهاباد بشوند. آن وقتها هيض تحليل و درك درستى در برابر برخوردها و موضوع هاى آنها و محبت زيادشان نسبت بة خودم نداشتم، ولى حس ميكردم كة من كودكى سعادتمند هستم. هيض ضيزى از اين خوشتر و لـذت بخش تر نيست كة احساس كنى تا اين اندازة محبوب هستى و دوستت دارند. هنوز سنم دوازدة سال بود، تابستانها كة بة خانةى عمويم در بغداد ميرفتم، يكى دو ماة آنجا ميماندم و عمويم روزانة كة از سركار برميطشت، دم دماى غروب در باغضةاشان مىنشستيم و خاطرات خودم را برايش تعريف ميكردم. سرطـذشت هاى واقعى برايم تعريف ميكرد و بة من ميطفت مهاباد از اينها داستان بساز. جاى تعجب بود كة من تا آن لحظه هيضى ننوشتة بودم تا ثى بة استعدادهايم ببرند، براى خودم ضيزهايى نوشتة بودم، ولى بة هيض كسى نشان ندادة بودم و آنها نمى دانستند كة من مشغول نوشتن هستم. بعضى لحظات كة سرش درد ميكرد، و عمويم سرش را روى رانهايم ميطـذاشت و من هم سرش را مالش ميدادم. اولين بار كة سرش را مالش دادم خيلى ترسيدم زيرا بخاطر موهايش سرش ديدة نميشد، ولى وقتى با دست لمسش كردم جاى جاى آن ضالة و ضولة بود. از او ثرسيدم: عموجان ضرا سرت اينجوريية؟ طفت در اثر شكنجة اينجورى شدة. در سال 1963 توى زندان بودة و جسد رفيقش را كة نامش عبدالرحمان بودة جلوى ضشمش مثله كردةاند تا اعتراف كند كة عضو "ثارتى" يعنى حزب مىباشد. خيلى شكنجةاش دادة بودند و بة او طفتة بودند كافى است فقط بة ملا مصطفى ناسزا بطويى و فش بدى آزادت ميكنيم و كارى بة كارت نداريم و او هم امتناع كردة است. اينها را برايم تعريف ميكرد. وقتى براى من صحبت ميكرد و از سياست بحث ميكرد مثل اينكة براى يك فرد بزرط داد سخن ميدهد. من هم طوش ميدادم و سؤال ميكردم و در صحبتهايش شركت ميكردم. خيلى احساس رضايت ميكردم هنطامى كة بحث ميكرد از من ثرسيد: نظرت ضيية؟ افتخار ميكردم كة نظر من برايش مهمة و جوياى حرفهاى منة. عمو اسماعيل ام در وجود من زندة و جاودانة است با وجود اينكة از سال 1984 بة بعد ديطر در زندطى من جسما حضور ندارد.
وضعيت روحى آن روز ثدرم غير قابل وصفة، وقتى بة داخل آوردنش و حتى اجازة ندادند كة در آغوشم بطيرد و مرا ببوسد و بدون دستور آنها نتوانست يك كلمة با من حرف بزند. بة او طفتند:
ـ ابراهيم بة دخترت بطو حرف بزنة و اعتراف بكنة.
ثدرم شوك بهش وارد شدة بود، اصلا نميدانست من بخاطر ضى بازداشت شدةام. يك هفتةاى ميشد كة در غم و ناراحتى طرفتة شدن ثسرش بود، حالا اين يكى هم رويش. دخترى كة بة اندازةى تمام عالم دوستش دارد و براى او مايةى آرامش است. ثدرم با بهت وراندازم كرد و با زبان كردى از من ثرسيد:
ـ دلبندم ضكار كردةاى؟ واسة ضى طرفتنت؟
بغض طلويم را طرفتة بود، نتوانستم طاقت بياورم. ميخواستم مرا در آغوش بطيرد و بسان هميشة نازم بكشد. با طريستن من بيشتر منقلب شد، هرضة ميكرد كة بة روى خودش نياورد طاقت نياورد، و او هم قطرات اشك از ضشمانش سرازير شد.
(نجيب) با عصبانيت بة او نزديك شد و طفت:
ـ ابراهيم دخترت توى يك سازمان مخفى كار ميكند و همكار خرابكاران مىباشد. بهش بطو اعتراف كنة تا آزادش كنيم، آن وقت مىتوانى با خودت بة منزل خودتان برطرديد، و طرنة اعدامش ميكنيم.
ثدرم دستثاضة شد، زبانش از طفتن باز ماند، در حالى كة او هميشة زبانى فصيح و طويا داشت، ولى در آن وضعيت كة شوك بة او وارد شدة بود، هرضند كة دهانش را حركت مىداد و بالا و ثايين ميكرد نميتوانست حرف بزند. رنط صورتش بة سفيدى طراييدة بود و ضشمهايش حالت تعجب بخودشان طرفتة بودند، من هم مدام ميطريستم، او هم بدون انقطاع اشك از ضشمانش جارى بود. وا ماندة بود كة ضى بة من بطويد و بة آنها ضى بطويد. حالا ميدانم كة آن موقع تو ضة وضعيت بحرانى اى طير كردةبود. بة او اجازة دادند كة برود، ولى ثاهايش نمىتوانستند حركت بكنند. ضطونة برود و من را نزد اين درندطان تنها بطـذارد؟ مطر مىتواند نرود در حالى كة اين وحشى ها بهش دستور دادةاند؟ او تازة از در بيرون رفتة بود كة (نجيب) كابل بدست وارد شد، (كابلى كة سرتاسرش با ميخ ضيدة شدة بود) و جلوى من واايستاد و طفت:
ـ دستهايت را بهم نشان بدة.
كف دستهايم را باز كردم و بة او نشان دادم. طفت:
ـ نة، ثشت دستهايت را بهم نشان بدة!
با ترس و لرز زيادى دستم را برطرداندم. ناطهان با تمام قوت خودش ضربه ى كابل را وار كرد. فريادى بلندى كشيدم. او طفت:
ـ اين اول كارة، كجاش را ديدى، اطر حرف نزنى جهنم را بهت نشان ميديم.
حالا بهم بطو ضة كس ديطرى باهاتة؟ كى تشويقت كردة كة شعر بنويسى؟ مدام طرية، مدام ترسيدن، مدام وحشت كردن. زنط زد، "نجات" داخل شد.
ـ "نجات" قيضى بيار!
ـ ضشم قربان.
خيلى وحشت كردم، ترس آن را داشتم كة موهايم را قيضى كنند.
قبلا شنيدة بودم كة در زندان موهاى سر را ميزنند. ولى منظورش از قيضى زدن موهاى سر نبود. قيضى تيز را براى نجيب آورد، او هم آنرا در دستش آماده نطة داشت. بة نجات طفت زبانم را بطيرد و بيرون بكشد. من هم داشتم طرية ميكردم، يهو زبانم را بيرون كشيد و قيضى را بة آن نزديك كرد. از ترس فرياد بلندى كشيدم، ضيزي نماندة بود زهرة ترك بشوم. مرط را ثيش ضشمان خودم ديدم، احساس كردم كة زبانم را دارند ميبرند. بدون انقطاع ميطفت:
ـ مهاباد اطر ساكت باشى و حرف نزنى زبانت را قطع ميكنم.
زبانم را رها ميكردندو منتظر بودند اعتراف بكنم، من هم بة ثير، بة قرآن سوطند ميخوردم كة تشكيلات نيستم و اصلا كسى هم را نمىشناسم و اين ضيزهايى را هم كة نوشتةام بة ارادةى خودم نوشتوام و كسى تحريكم نكردة است. براى ضندين بار قيضى را نزديك زبانم مىآوردند و اين صحنة را تكرار ميكردند تا وقتى كة بة نجات طفت من را همراة خودشان قيضى هم نزد خودش باقى ماند. آن شب را در اتاقى در طبقه ى ثايين ادارة امنيت كفرى بسر بردم و براى يك لحظه هم خواب بة ضشمانم طـذر نكرد، ولى آنقدر خستة و كوفتة بودم كة حس ميكردم طهطاهى از هوش ميروم و بة هوش ميايم.
در اين شبها برنامةاى از تلويزيون ماهوارةاى "كوردسات" بة زبان عربى ثخش شد. كة در آن با افرادى كة طوش و بيني اشان توسط بعثى ها بريدة شدة بود. مصاحبة كردة بودند از ديدنشان خيلى متأثر شدم. از يك كانال عربى مردى را نشان دادند كة زبانش بريدة شدة بود، حالا بيا اين صحنةها را ببين و ديوانة نشو، هرضند كة سريع كانال را عوض ميكنم و ادامةى برنامة را نطاة نميكنم، ولى خاطرات زندان را بيادم مىآورند در زندطى رنجهايى هستند كة آدمى بة خاطر بزرطى اشان نميتواند آنها را ابراز كند، حتى اطر با استعدادترين نويسندطان هم باشد. خاطرات آن يك سال زندان هم براى من در حكم ضنين رنجى ميباشد.
ولى اين دليل بر آن نبود كة شكنجة ها را نمى نوشتم و تعريف نميكردم، بلكة بخاطر اينكة بعد از يك سال اذيت و آزار و در روز آزادىام، دادطاة الثوره ى منفور من را بة يك سال حكم و ثرداختن مقدارى ثول و نيز سة سال تحت نظر محكوم كرد. ولى يادشان نرفت كة دوبارة قيضى را بهم نشان بدهند، همان صحنة را تكرار كردند ولى اين دفعة برعكش. يعنى دستورشان بر خلاف يك سال قبل بود. طفتند:
ـ اطة از شكنجة شدنت حرف بزنى و يا از زندان صحبت كنى زبانت را از حلق بيرون ميكشيم. مهاباد اطة صدات دربياد زبونت را قطع ميكنيم!
نزديك بة يكسالى مى باشد آنهايى كة زبانها را قطع مى كردند و درميآوردند خلع قدرت شدةاند، بيست و ضهار سال است كة جهنمى ترين آزارها و شكنجةهاى حساسترين عمر زندطيم در درونم منعكس مىشوند.
بعد از قيام سال 1990 بكرات براى نوشتنشان خودم را آماده كردةام ولى موفق نشدةام، ولى مطمئن هستم كة آنها را بة رشتةى تحرير درميآورم زيرا تصميم قطعى طرفتةام كة اين كار را انجام بدهم مطر اينكة مرط نا بموقع و ناطهانى فرصت اين كار را بة من ندهد.
ساعت هفت بامداد است، خيلى خوب شد كة توانستم حداقل لحظاتى از اين برزخ را بة كامثيوترم انتقال بدهم، فكر كنم كار خوبى كردم كة در بسترم نماندم و در حالى كة كابوس از سرم ثريدة بود بة فكر اين خاطرات باشم.
نوشتن بار آدمى را سبك ميكند، احساس ميكنم سبكبان تر شدةام، خيلى جالب است كة رويدادها و رخدادها را ثبت كنى و بة روى كاغـذ بياوريشان، ضقدر خوبة كة از نعمت داشتن زبان بهرةمنديم!
ضقدر مهم است كة از زبان استفادة ميكنيم! شكستة باد قيضى زبان بريدن، قيضى سانسور نوشتن، خيلى وحشتناك است كة تهديدت بكند كة زيانت را ببرند! از اين وحشتناك تر اين است كة بترسى و بةحرفشان طوش كنى و بعد از اين تهديدها ساكت بشوى و لام تا كام حرف نزنى و سكوت در برابر ظلم فاجعة بشمار ميرود!
از اين هم فاجعةتر آنست كة خودت در حق ديطران ظلم كنى، يا يا جزئى از آنها باشى!

ثايان فصل يكم



فصل دوم
اجل معلق
اولين شب را در يكى از اتاقهاى غير عادى زندان در ادارةى امنيت كفرى بة سر بردم. من لباس مدرسة تنم بود، ثيراهنى سفيد، همراة با دامنى آبى، از اتاق هم بوى نم و طند ميآمد.
هيض ضيز و وسيلةاى در آن نبود. يك ضهار ديوارى بود يا يك سقف و درى بستة. صدايى غير عادى شنيدة ميشد، داد و بيداد و جيغ و طريةى بزرط و كوضك، از زن و مرد. مىدانستم كة ضندين ثسر در اين جا زندانى هستند، از اين هم خبر داشتم بجز من هيض دختر ديطرى در اين جا محبوس نيست و من اولين دخترى بودم كة در اين شهر زندانى ميشدم. در اين صورت اين صداها مال ضة كسانى هستند!؟ از ميان داد و بيدادها جيغ و نالةى زنها واضح بود!
رعشةاى بر اندامم افتاد كة وحشت و نمناكى اتاق مسبب آن بود، دندانهايم بهم ميخوردند و صداى خشكى از آنها برميخواست. سايةى خودم در زير روشنايى لامث خيلى ضعيفى كة بالاى سقف بود بسان شبحى بزرط بر روى ديوار ثخش ميشد. در طوشةاى از اتاق نشستم و بة ديوار تكية دادم، ضيزى نماندة بود كة طوشم از شنيدن اين صداهاى دلخراش كر بشود، دستهايم را روى طوشهايم طـذاشتم، بى فايدة بود، اينجورى طوشهايم بيشتر اذيت ميشدند ضونكة در اين حالت صداها بيشتر اثر ميطـذاشتند. بتدريج متوجة شدم كة اين صداها قبلا ضبط شدةاند و براى تخريب روحيةى زندانيان و شكنجةى روانى آنها بكار ميرود. بة احتمال زياد آنها از طوشةايى من را تحت نظر داشتند، زيرا وقتى كة دستهايم را روى طوشهايم ميطـذاشتم صداها بلند تر ميشدند، عليرغم اينكة اين اذيت و آزار ها در آنموقع براى من كة تنها ضهاردةسال داشتم خيلى سخت و دردناك بودند، ولى يك حسى از درونم سرسختانة بة من ميطفت كة مقاومت بكنم، در اين لحظه تمامى آن سرودها و شعرهايى كة قبلا خواندة بودم بيادم آمدند و تحريك و تشويقم ميكردند كة ترس را از خودم دور بكنم، بة خاطر اينكة اين احتمال را در نظر داشتم كة آنها من را ببينند، از اين لحاظ سعى ميكردم كة خودم را عادى جلوة بدهم. ثيش خودم فكر ميكردم كة اطر آنها من را در حال وحشت و ترس ببينند خوشحال ميشوند، ثس نبايد كارى بكنم كة آنها فكر كنند من ترسيدةام. اندك اندك بر ترس ضيرة شدم و در واقع روحيةام بيشتر شد. مشغول فكر كردن شدم، عنان خيال را بدست طرفتم و از زندان بيرون آمدم، يك زمانى ثيش همكلاسيهايم بودم، ضند لحظه بعدش ثيش مادر و ثدر و خواهر و برادرانم، و طاهى هم نزد عمويم و لحظه اى هم ثيش آن ثسرى كة دو هفتة قبلش يعنى قبل از اين حادثه ى دردناك نامةاى ثر از مهر و محبت و عشق رد و بدل كردةبوديم. اين عمر شيرين و عنفوان سن جوانى بايستى با محبت و عشق و صميميت و صفا طى ميشد نة با شكنجة و آزار. ولى آن وقتها من جور ديطرى بة عشق نطاة ميكردم، احساس ميهن ثرستى و ملى طرايى آنقدر بر وجودم مستولى بود كة حتى عشق را تحت الشعاع اين احساس ميديدم و نطاة متفاوتى بدان داشتم. اين ثسر هم مثل خودم طبع و سليقةى شعر طفتن داشت و شعرهايش هم مالامال از عشق بة مام ميهن و وطن ثرستى بودند. بة واسطه ى شعر بود كة ما همديطر را شناختيم، او در كركوك ميزيست و من در كفرى، آشنايى ما از طريق خواهرم بود كة در كركوك درس ميخواند، يكبار دفتر اشعارم را برايش بردةبود كة بخواند و شعرهاى او را هم براى من آورده بود. اين ماجرا خيلى زياد طول نكشيد، يعنى درست دو هفتة بعد از جريان دستطيرى من. نامةاى برايم فرستاد و در آن درخواست كردةبود كة ارتباط عاشقانة با هم ايجاد كنيم و من هم قبول كردم. با وجود اينكة اين ارتباط تازة ميخواست شكل بطيرد و من و اين ثسر قبل از اين ارتباط فقط يكبار همديطر را ديدة بوديم آنهم بمدت ثنج دقيقة، ولى براى من خيلى مهم بود در آن وقت كة زندانى بودم احساس كنم كة از لحاظ روحى توانايى دارم يكنوع توانايى كة منشأش عشق بود. متأسفانة اكنون هم كة اكنونة، عشق و دلدارى در ميان دختران و ثسران جامعةى ما همينجوريية، نة يكديطر را بة اندازةى كافى ميبينند و نة ميتوانند يكديطر را خوب بشناسن. خوشبختانة آن موقع كة نوجوان بودم تجربة و تحليل خاصى براى اين جور مسايل نداشتم، نزد من اين عشق انرذى زا بود، خيلى مواقع با فكر كردن و تمركز روى اين عشق سلول زندان را ثشت سر ميطـذاشتم و خودم را بة ضمنزارهاى موعود ميعاد ميرساندم.
وقتى كة غرق اين خيالات ميشدم ترسم ازبين ميرفت و ديطر طوشم بة اين سر و صداها نبود، طهطاة كة از خواب ميثريدم تازة متوجة ميشدم كة خوابم طرفتة است. بعد از ضندبار خوابيدن در حال نشستة و بدنبال آن از خواب ثريدنها روى همان كف نمدار اتاق دراز ميكشيدم و خودم را جمع كردم و زانوهايم را در بغل طرفتم. يكى از شبهاى دراز زندطيم بود، وقت در اين جور جاها معمولا خيلى غير عادى و آرام ميطـذرد. هر روز كة از زندان ميطـذرد احساس ميكنى كة سنت بة شيوةاى غير عادى بالا ميرود. قوةى تخيل آدمى بيشتر بكار مىافتد. حس بينايى ات را با وسايل شكنجة آشنا ميكنند، حس شنوايى ات بجز داد و فرياد خودت آكنده از نالة و ضجه ى همراهان زندانى و صداى ضبط شدةى همفكران شكنجة شدةات مىشود. حس بويايى ات بوى طند اتاق هاى تاريك و نمناك را كة آميخته با لكةهاى خون خشك شدةى روى ديوارها و بوى ادرار و مدفوع است بة مشامت ميرساند. حس لامسةات جاى جاى ضربه هاى كابل و شلاقها و سوختن با اتو و سيطار را بيادت مياورد. حس ششم هم خود بخود بياد مرط ميافتى و از همة ضيز قطع اميد ميكنى.
بعد از آن شب غير عادى، روز غير عادى هم شروع شد و با شنيدن صداى افتادن كليد تو قفل مضطرب شدم، باز ميخواهند مرا براى تحقيق ببرند، با وجود اين اضطراب و دغدغةها هنوز نيروى نامريى از بطنم مرا بة مقاومت واميداشتند. مرا بة همان اتاق "استوار" امنيت بردند كة در طبقه ى دوم ساختمان بود، خودش ثشت ميز نشستة بود، من را هم مقابلش روى صندلى نشاندند. سوال و جواب آغاز شد، مثل همةى سوالها سوال شد:
ـ اسمت ضيية؟
ـ مهاباد.
ـ اسم كامل همراة با تخلص.
ـ مهاباد ابراهيم محمد قرةداغى.
ـ خوبة! ميشة بهمان بطى معنى مهاباد ضيية؟
ـ اسم شهرى در كردستان ايرانة.
ـ جالبة! كى اسمت را مهاباد طـذاشته؟
وحشت كردةبودم، نميدانستم ضى بطويم، ترس آن داشتم اطر بطويم بابام اين اسم را روى من طـذاشته، او را بطيرند و زندانى كنند. خيلى سريع فكر ميكردم، مىخواستم جوابى بدهم. مدت نيم دقيقة از سكوتم طـذشته بود، طفت:
ـ نشنيدى ضى طفتم؟ ثرسيدم كى اسمت رو مهاباد طـذاشته.
ـ نميدانم.
ـ تاريخ تولدت را دقيق بطو.
ـ 22/1/1996.
ـ بيست و دوى 1 (22/1/ 1945) در تاريخ كرد ضة مناسبتىية؟
نميدانم.
ـ خوب ميدانى، خودت را بة نفهمى نزن، توى مدرسة هميشة كة شاطرد اولى.
بخدا نميدانم.
ـ كة اينطور. ثس من يادت ميدم. اين سالياد تأسيس جمهورى مهابادة. ميدانى جمهورى مهاباد كى تأسيس شد؟
ـ نخير.
خيلى تعجب كردم كة ضطونة و ضـطور حساب همة ضيز را كردةاند و حتى از روى تاريخ تولد و اسم من متوجة شدةاند كة بخاطر قداست اين خاطرةى ثر افتخار تاريخى من را نامطـذارى كردةاند.
ـ شماها همةتون خرابكارين. بابات واسة اين اسمتو را طـذاشته مهاباد كة فكر ميكند روزى از روزها حكومت كردى تأسيس ميشود. اين آرزو را بة طور ميبريد، ديطة هيضوقت ضشمتان بة يك جمهورى ديطر نميافتد، همةى شما ها را ميكشيم، بهم بطة ببينم شما كة قرةداغى هستين تو كفرى ضكار ميكنيد؟
ثناة بر خداوندا، ضة سوالهاى جدى و عجيب و غريبى كة از يك دختر ضهاردة سالة ميثرسند. اين اولين بارى بود كة از من سوال كنند تو كة قرةداغى هستى ضـطورى تو كفرى زندطى ميكنى؟ ولى بعد از آن خيلى بارها از من اين سوال را كردند، از طرف دوستان و خوانندطان شعرهايم، ضة جورى در كفرى متولد شدى در حالى كة قرةداغى هستى؟
جواب (نجيب) را دادم:
ـ شنيدةام كة ثدربزرطم از ناحيةى قرةداغ واسة كاركردن اينجا اومدة و ساكن شدة.
ـ كجاى قرةداغ؟
ـ روستاى باخان.
ـ اونجا فاميل و آشنايى داريد؟
ـ نخير.
در اصل هم اينجورى بود. ثدرم كسى بود كة هيضوقت طوش نميداد بة اينكة متعلق بة ضة عشيرةاى است و احتمالا اينكة قوم و خويش در قرةداغ داشتة باشيم و بعدا از هم جدا شدة باشيم.
اصلا بدنبال اين جور ضيزها نميرفت. هميشة يك حرفى ميزد كة خيلى روى من تأثير طـذاشت، خيلى اوقات تكرار ميكرد و ميطفت:"مهم نيست كة ثسر يا دختر كى هستى، مهم اينة كة خودت كى هستى".
در عمل هم سعى و كوشش ميكرد كة اعتماد بنفس در ما ايجاد كند و اينكة در امورات زندطى بة خودمان تكية كنيم نة بة او. من فقط براى معلومات خودم ميخواستم بدانم كة اصل و نسبت ما از كجا نشأت طرفتة و ضـطور شدة كة ثدر بزرطم بة طرميان آمده و در كفرى ساكن شدة. عمويم برعكس ثدرم روى اصل و نسب خاندانمان تحقيق كردة بود و او برايم تعريف كرد كة بر اثر قحطى و بيكارى روستاى باخان را ترك كردةاند و بخاطر اينكة آن وقتها كفرى مركز كاروانسراها و شاهراة بازرطانى بودة، از لحاظ اقتصادى شهرى آبادان و معمور بودة و فرصت كارى زيادى در آن يافت ميشدة است و آنها هم در آنجا سكنى طزيدةاند.
عمويم همضنين ميطفت ولى در اصل اجداد ما كرد از كردستان تركية بة اينجا آمده اند و در ناحيةى قرةداغ اقامت كردةاند و روستاى باخان را از نو آباد كردةاند. و نيز ميطفت كة تحقيق كردةام كة در كردستان تكية هم اقوام و نزديكان ثدربزرطمان هنوز زندة هستند و اطر بخاطر شرايط نامناسب فعلى كردها نبود ميرفتم و دنبالشان و ثيدايشان ميكردم. ما نميدانستيم كة ضـطورى و ضطونة بة اين نتايج رسيدة است، بجز او هم كس ديطرى از برادر و خواهرهايش علاقةاى بة اين موضوع نداشتند و برايشان مهم نبود.
در حقيقت هم زياد مهم نيست، من حالا هم كة خيلى از آن روزطار طـذشته با اين نظر ثدرم موافق هستم كة ميطفت: مهم نيست كة ثسر يا دختر كى هستى، مهم اينست كة خودت ضة كسى هستى.
خلاصة، خوب شد كة از اين ضيزها هم بى خبر بودم و طرنة بيشتر بازجويى ام ميكردند. خيلى عجيب است كة بخاطر كارهاى آباد و اجدادت از تو سوال و جواب كنند و بخاطر آنها هم سزاى تو را بدهند. ولى آنها ضكار كردةبودند، ثدر بزرطم ضكار كردة بود، ثدر بزرطم ضكار كردة بود، از يك نقطه ى كردستان بة نقطه ى ديطرى از كردستان مهاجرت كردة بود و نان و روزى خود و خانوادةشان را بدست آورده بود. آنها خيلى با ترديد و دودلى حتى بة اين مهاجرت نطاة ميكردند.
ـ ثدر بزرطت شاعر بودة؟
ـ بلى، شعر مينوشتة.
ـ ثس بطو، از او ياد طرفتى، ثدر بزرطت ية آخونده حجرة دار هم بودة، آره؟
ـ اينجورى ميطويند، من يادم نيست، وقتى او مرد من دو سال سن داشتم.
ـ ما همة ضيز را دربارةى تو، بابات، داداشهات و عموهات و ثدر بزرطت هم ميدانيم. تو نميتونى بة ما دروغ بطى، ثس هرضى را كة ازت ميثرسيم بدون ضون و ضرا جواب بدة.
ـ .....
ـ ما خوب ميدانيم كة با طروة خرابكاران در ارتباط هستى؟ ما ميخواهيم بة ما بطويى با كدامم يكى از آنها مرتبط هستى؟
ـ بة خدا من با هيشكى در ارتباط نيستم.
ـ كى باهاشان ارتباط برقرار كردى؟
ـ بة خدا هيضكدومشون را نمى شناسم.
ـ كجا با آنها ملاقات ميكنى؟
ـ ملاقات ضى، من ميطم اصلا آنها را نميشناسم كة ببينمشان.
ـ ضة كس ديطرى تو تشكيلات باهاتة؟
ـ بخدا من تو تشكيلات نيستم، باور كنيد طفتم كة همةضيز را دربارةات ميدانيم، فقط ميخواهيم كة خودت اعتراف كنى.
ـ بة ضى اعتراف كنم. من كة از همة ضيز بيخبرم و كسى را نميشناسم، الكى از خودم ضى بطم وقتى هيشكى را نميشناسم.
ـ مهاباد، خانوادةى شما خيلى محبوب و معروف مىباشند و در اين شهر بة آنها احترام ميـذارند، اطر اعتراف نكنى و اسم كسانى را كة باهاشام كار ميكنى نطويى ميدانى باهات ضيكار ميكنيم؟
ـ .....
ـ لختت ميكنيم و عكست را ميطيريم و تصويرت را تو تمام كفرى ثخش ميكنيم.
حالا خودت بهتر ميدونى كة بعدش ضى رخ ميدهد و آبروى خانوادةاتان ضة جورى ميرود.
اين تهديد خيلى موثر بود، ترس زيادى برم داشتـ ولى سعى كردم آنرا بروز ندهم، نمى دانستم آيا توانستة بودم بيم و ترسم را ثنهان كنم يا نة، آيا اين ترس در صورتم ديدة ميشد، بة آهستطى طفتم:
ـ وقتى كة من هيضى ندانم ثس ضى بطويم، الكى كة نميتونم هيضى بطويم. هر ضيزى كة ميدانستم ديروز بهتون طفتم، اين شعرها مال خودمة، خودم آنها را نوشتةام، اين حرفهايى هم كة در تقويمم است خودم نوشتة ام و كسى آنها را نديدة است.
اين جملات را با عربى دست و ثا شكستة و ثر از غلط مىطفتم. عربى را خيلى كم بلد بودم. در مدرسةى كردى زبان نة سال درس خواندة بودم، آن سالى كة دستطير شدم مدرسةى كردى را تعطيل كردند و بجاى آن مجبور بوديم كة عربى را بخوانيم. آن مقدار عربى هم كة ياد طرفتة بودم در ضمن سفرهاى تابستانى بة خانةى عمويم ياد طرفتة بودم.
ـ ميخواى حرف بزنى يا نة؟
ـ اطر ضيزى ميدانستم بهتون ميطفتم.
ـ هر كسى را كة بة اينجا بياوريم اولش ميطة هيضى نميدانم، ولى ما يادشان ميديم كة حرف بزنن. واسة امروز كافية. خوب بة حرفام فكر كن، فردا مى بينمت. بخاطر اينكة اينجا جا نداريم بة خانةى شوراى محلة ميبريمت، نبايد با هيشكى حرف بزنى؟ باشة؟
ـ بلى.
هرضند فاصلةى زندان تا خانةى شوراى محلة دويست مترى بيش نبود ولى دستهايم را بستند و در ميان دو كس مرا بة خانةى شوراى محلة بردند. اسم شوراى محلة حكمت افندى بود كة مردى تركمن بود. آنجا تنهايم طـذاشتند و بة آنها طفتند نبايد هيض كس بداند كة من آنجا هستم، فردا با خودمان مىبريمش. مثل اينكة داشتم خواب ميديدم، اين من هستم كة در خانةى شوراى محلة زندانى هستم. وقتى آنها رفتند، شورا از من ثرسيد دختر كى هستى؟ در اين لحظه ياد حرف بابام افتادم كة ميطفت مهم نيست كة دختر كى هستى، اسم ثدرم را بة او طفتم، شورا نفسى كشيد و نطاهم كرد؟ با زبان تركمنى يواش يواش با همسرش حرف ميزد و من هم خيلى ترسيدة بودم، ولى اين خوبيت را داشت كة لااقل آنجا ميتوانستم جايى بنشينم. همسرش از من ثرسيد لباس دارى؟
طفتم نة. كمى تركمنى ميدانستم. آن هم بخاطر اينكة در دوران كودكى در خانوادةى ما وقتى مادر بزرط و مادر و ثدرم ميخواستند حرفهاى خودشان را بزنند و ما كودكان متوجة نشويم با تركمنى حرف ميزدند، ما هم همة حرفهايشان را مىفهميدم.
من هم بيخبر از حرفاى زير لبى حكمت افندى و همسرش بودم. بعدا متوجة شدم كة حكمت افندى همسرش را راضى كردة كة بة خانةى ما برود تا آنها را از وضعيت من مطلع كند و بة مادرم بطويند كة من صحيح و سالم در منزل شوراى مىباشم و در صورت ممكن يكدست لباس برايم بياورد و من را هم ببيند.
البتة اين كار مخفيانة بايد صورت ميطرفت.
شب خيلى دير وقت بود كة مادرم از راة رسيد و لباسها را برايم آورد. وقتى مادرم را در آغوش طرفتم احساس آرامش و امنيت بة من دست داد. در آن لحظه شورا و همسرش بسان فرشتةاى بر من ظاهر شدند. هنوز ثنج دقيقةاى از آمدن مادرم نزد من نطـذشته بود كة صداى در زدن آمد. شورا و همسرش رنط صورتشان مثل طض سفيد شد، بة ما طفتند كة خانة را تحت نظر طرفتةاند و فهميدةاند كة تو آمده اى، فورى مامانم را بة ثشت بام بردند بخاطر اينكة اطر خانة را جستجو كردند او بتواند در ثشت بام خانةهاى همسايةها خودش را مخفى كند.
در را باز كردند. دو مأمور طردن كلفت و طندة بودند، طفتند كة متوجة شدةاند كة يك نفر داخل منزل شدة، حالا دنبال آن نفر ميطردند كة ببيند ضة كسى بودة؟
آنها انكار كردند و طفتند كسى بة اينجا نيامدةاست. مأموران بعد از تفتيش بيرون رفتند، مامانم بعد از مدتى ثايين آمد و بخاطر ترس و موقعيت نا مساعد تنها يك ساعت توانست ثيش من بماند و در اين مدت هم مرتب آيت الكرسى ميخواند. مادرم از آن موقع بة بعد تا امروز هم روزانة ثنج دفعة آيت الكرسى ميخواند و در اين حالت فوت ميكند و آنها را براى من ميفرستد براى اينكة بة قول خودش من را از اجل معلق، فتنةى آخر زمان، سط ها و آفات و مصايب و ظـلم و ظالم محفوظ بدارد. احتمالا بخاطر دعاها و التماس و لابةهاى اين زن ثروانة صفت بودة كة من از اين همة جهنم و برزخ جان سالم بدر بردةام و تا حالا زندة ماندةام؟!

ثايان فصل دوم
فصل سوم
اتاق اعدام
قبل از اينكة بخواهد برود دطربار با همةى نيروى خودش توى صورتم فوت كرد.فوتهايش تو طويى از درونش، از قعر دلش برميخواستند. اين ملاقات منء مادرم هرضند كة ثر از اضطراب ء رد و بدل كردن نطاههاي نطران طرفين بود، ولى با وجود اين نسبت بة شب قبل آرامتر بودم.
فكر كنم شب ثيش بيشتر از ضهل دفعة از خواب ثريدم، در شبى كة خانةى شورا بودم تنها سة ضهار دفعة از خواب ثريدم. بياد اين تهديد ميافتادمء فلاش دوربين ثيش ضشمم مجسم ميشدء يكهو از شنيدن فرياد خودم مضطربانه بيدار ميشدم.
ولى بة خودم تسلى ميدادمء ثيش خودم فكر ميكردم كة اين تنها تهديد است ء دست بة اين كارها نميزنند. آنها ميدانستند كة كدام تهديد مؤثرتر ء ويرانطرتر است و از لحاظ روحى آدمى را تضعيف ميكند آنرا بكار ميبردند. در جامعةاى عقب افتادةء بويذة در شهرى كوضك كة در آن حرف اول را آداب و سنت ثدرسالارانة ميزندء در فضايى اين ضنان معيار اخلاق را با تنء جسم زنان خانوادة طرة ميزنند، طبيعى است كة تهديدهاى از اين دست خيلى تأثيرطـذار ميشوند.
ما هم با اين آداب و سنت بزرط ميشويمء طرز تفكرمان هم انعكاسء بازتاب ضنين فرهنطء سنتهايى خواهد بود، من هم تازة بة دوران رسيدة بودمء در اوايل شكفتنء شكوفايى زندطيم بودمء سنم تنها ضهاردة سالى ميشد، هنوز فرصت اين را ثيدا نكردة بودم كة خودم را از ضنط قيدء بندهاى شوم ثدرسالارى رها كنم. و در آغاز نبرد با سنت هاى دستء ثاطير بودم.
همسر شورا بساط صبحانة را ثهن كردء من را هم صدا كردند كة باهاشان ناشتايى بخورم. بطرف روشويى رفتم كة صورتم را بشورم، انطشتانم بخاطر ازيتء آزار كابلى كة ديروز استوار نجيب بهم زدة بود خيلى بة سختى تكان ميخوردند. داشتم كنارشان مىنشتم كة با آنها صبحانةرا ميل كنم كة ضربةاى بة در وارد آمد. دو نفر از آدمهاى بعثى منفور بدنبالم آمده بودند.
لباسهايم را عوض كردة بودم.آنها را شب قبل برايم آورده بودند. جورى هماهنطى كردةبوديم كة اطر از من سوالى كردند بطويم كة اين لباسهارا از خانةى شورا بة عاريت طرفتةام. خوشبختانة سوال نكردند. بعد از ضند ساعت ماندن در همان اتاق شب اول مرا سوار ماشين كردندء اين دفعة مقصدمان خانةى يك شوراى ديطر بة اسم كريم بط بود. اوهم تركمن بود ولى خانةاشان از ادارةى امنيت دور بود. در محلةاى نزديك رودخانةى كفرى بود كة ثشت آن باوةشاسوار ء سلسلة كوههاى "كفرى" ديدة ميشدندء آن ورتر هم نواحى آزاد شدةبودند.
از همين جاها بودند كة نيروهاي ثارتيزاني شبانة داخل شهر كفرى نفوذ ميكردند بة نيروهاى بعثى شبيخون ميزدند.
نزديكى اين محلة با كوههاى مذكور خود بخود يكنوع احساس آرامش و اعتماد بة من ميدادندء تا حدى نطرانيم را برطرف ميكردند. ولى اين شورا مثل آن شوراى ديطر نبود، خودش همراة با ثسرانش خيلى در فكر حزب بعث بودء از دلسوزانء ..... بعث بشمار ميامدندء بة شدت مرا تحت نظر طرفتة بودند. اصلا نميطـذاشتند كة بحياط بيايم تا نكند همسايةها بوجود من ثىببرند. ولى بة علت اينكة كفرى شهرى كوضك بودء اكثر مردم يكديطر را ميشناختند، كوضةاى هم كة من در آن بودم خانةهايش تنطاتنطء بهم ضسثيدة بوند، بهنطام آوردنم بة آنجا ضند از همسايةها شاهد ماجرا بودند، همين خودش كافى بود براى اينكة تمام اهالى شهر بدانند كة من آنجا هستم. ديرى نثاييدة بود كة خبر دستطيرى من بة نواحى آزاد شدة هم سرايت كردة بودء نيروى ثيشمرط هم از جاء مكان من اطاهى ثيداكردةبوند.
نزديكاى غروب آن روز در را زدند، كريم بط رفت بيرونء در را باز كرد، وقتى كة دوبارة داخل اتاق آمد ليلى خواهرم همراهش بود، كنار من آوردش و طفت بيرون نياييدء همين جا باشيد. من فكر ميكردم كة خواهرم از محل من اطلاع ثيداكردةء براى ديدن من آمده است، ولى او با عصبانيت طفت مراهم دستطير كردةاند. ماموران در شهر كركوك بدنبالش رفتة بودندء در مدرسة او را طرفتةبودندء بعدا بة كفرى منتقلش كردةبودند.
ليلى شاطرد راهنمايى بود كة طرايش رشتة تحصيلى اش بخش صنعتى در شهر كركوك بود. او را تنها بة خاطر اين بازداشت كردةبوند كة اسمش در داخل تقويم من ذكر شدةبود.
قدء قامت من از او بلندترء ضهارشانةتر بود.
خيليها فكر ميكردند من از او بزرط تر هستم. اهداف ء آرزوهاى ما با يكديطر خيلى متفاوت بودند. او از دوران كودكى بة دوزندطىء بافتندطىء كارهاى دستى علاقة داشت ولى من شيفتةء شيداى نويسندطىء نقاشىء خوشنويسى بودم.
ماموران ابتدا او را بة ادارةى امنيت كركوكء سثس بة بخش امنيت كفرى آورده بودند. و ازش بازجويى كردة بوندن. يكى از آن سوالء جواب ها كة بة نظر من جالب جلوةكردند اين كة استوار امنيت از او ثرسيدة بود:
ـ كسى را ميشناسى كة كمونيست باشة؟
ـ آره.
مامورةهم با خوشحالىء ذوق زدة از اينكة طعمههاى ديطرى بة ضنطش ميافتند، خيلى سريعء با لحنى تشويق آميز طفتة بود:
ـ آفرين، ميدانستم كة تو مثل مهاباد بى عقل و كم هوش نيستى باهامان همكارى ميكنى. او مصلحت خودش را نميدونة. معلومة كة تو دختر خوب و باهوشى هستى، حالا بمن بطو ببينم كدام يك از كمونيست ها را ميشناسى؟
ليلى هم با خونسردى تمام طفتةبود:
شنيدة بودم كة مردم كشور ضين همةاشون كمونيستن.
مامورةهم قهقهة شروع بة خنديدن كرد و ديطر بة بازجويى كردن ادامة ندادة بود.
ليلى را بة خانةى شورا نزد من انتقال دادةبود. در واقع ليلى از روى نادانى اين جواب را ندادةبود، فقط محض تمسخر كردن ابن ثاسخ را دادةبود، ولى آنها اين را بة حساب نفهمىء نادانى طـذاشته بودند. اين هم كمك ليلى كردة بود كة دست از سرش بردارند.
با دستطيرى او رنج و ناراحتى مادر و ثدرم دوضندان بيشتر شد، از هفت فرزندش سة تايشان محبوس بودند. دو دختر و يكى از ثسرهايش. وقتى بة آنها فكر ميكردم كة حالا بايد وضع و روزطارشان ضة جورى باشد نة تنها دضار ناراحتى ميشدم بلكة احساس بة نوعى شكنجةى روحى ميكردم، از آن طرف هم خواهرم كة بعلت اينكة تنها و تنها اسمش در روزشمار من آمده بود و خيلى هم ناحقش نبود كة اين همة غرولند كند.
خوب شد يكى دو روز بعد او را بة ضمانت ثدرم آزاد كردند.
ضند روزى مرا آنجا نطة داشتند و حتى براى تحقيق هم سراغم نيامدند، ثيش خودم فكر ميكردم كة من هم با ضمانت آزاد ميشوم بتدريج از وحشت و ترسم كاستة ميشد.
ولى اوضاع آنجورى كة من فكر ميكردم نبود. در اين مدت ضند نفر را از مدرسةامان بة ادارةى امنيت فراخواندة بودند و دربارةى من از آنها سوال كردة بودند.
با وجود اين بغير از آن مداركى كة در خانةامان بدستشان افتاد و نيز تقويم و شعرهايم خوشبختانة نتوانستند ضيز بيشترى بة طردنم بياندازند.
در اين ضند روز كة در خانةى كريم بط مختار زندانى بودم از طرف نيروى بيشمرط براى رهاييم تلاشهايى شد كة من بعدها اطلاع بيدا كردم. يكى از رفقاى مدرسة دوران راهنمايى كة سة سال با هم همكلاسى بوديم و در نيمكت جلويى من مىنشست ضند ماة ميشد ترك تحصيل كردةبود و بة صفوف ثارتيزانها ثيوستة بود، طرحى براى نجات دادن من از طريق نيروى ثارتيزاني كشيدة بود ولى متأسفانة عملى نشد.
مادرم براى ملاقات برادرم صلاح بة زندان رفتةبود، از قرار معلوم ميخواستند كة تعدادى از زندانيها را كة برادرم هم جزوشان بود براى محاكمة كردن بة دادطاة الثوره ى منفور و بدنام بفرستند. مادرم همراة خودش يك ساك كوضك ثر از ثيراهن و لباس و مقدارى ثول و غذا برايش بردة بود، بهش اجازة ندادة بودند كة از نزديك او را ببيند، ساكش را از او طرفتة بودند كة خودشان بة صلاح بدهند، بعدش بة مادرم تنها اين اجازة را دادةبودند بشرطى كة مادرم جلوى درب ادارةى امنيت بايستد و در حالى كة صلاح هم ميبايستى از ثشت بام مادرم را ببيند، بة برادرم طفتة بودند كة نبايد بيشتر از يك جملة باهاش حرف بزنى، برادرم هم ثرسيدة بود:
مامان، راستى مهاباد را آزاد كردةاند؟
مادرم با كولةبارى از رنج ناشى از اينكة ثسرش را ميخواهند بة بغداد ببرند و آيا ديطر او را خواهند ديد يا نة، ماندة بود ضة جوابى بة او بدهد، با لحنى حسرت آميز و طنز طونة طفتةبود:
ـ آره آره، شكر خدا آزاد شد.
داداشم متوجة نشدةبود كة مامانم با طنز اين جملة را ادا كردة است، فكر كردة بود جدأ من آزاد شدةام. بة همين خاطر با اعتماد بنفس كامل طرحى را كة قبلا آماده كردةبود همان شب بة مرحلة اجرا درآورد.
برادرم صلاح با دو تا از رفقايش بنامهاى صباح و عادل كة همة با هم در يك اتاق محبوس بودند و قبلا بة سة نفرشان اطلاع دادةبودند كة فردا آنها را بة بغداد خواهند برد. آنها هم خوب ميدانستند كة اطر اين كار انجام بشود سرنوشتى مخوف در انتظارشان خواهد بود، براى همين خودشان را بة تقدير نسثردند. اين برادرم در كودكى هم خيلى لجباز و باهوش بود.ز بخاطر همين عناد و لجاجتش كتك ميخورد، بعضى اوقات بابايم براى تنبية كردنش او را در اتاقى محبوس ميكرد و در اتاق را هم رويش قفل ميكرد، ولى ضيزى طول نميكشيد كة مىفهميديم از راة ثنجرة فرار كردة يا اينكة قفل را با قاشق و سيم باز كردة است.
در زندان امنيت "كفرى" هم با همقطارانش راة آمده بود كة درب را بشكنند و دستة جمعى بزنند بة ضاك. مكان من را هم شناسايى كردة بودند و ميدانست كة در خانةى شوراى محلة ميباشم. برنامةاش اينجورى بود كة بعد از موفقيت در فرار سراغ من بيايد و من را هم نجات بدهد و آن وقت دوتايى بة نواحى آزاد شدة برويم و بصفوف ثارتيزانها بثيونديم. ولى هنطامى كة از مامانم خبر رهايى مرا شنيدة بود، ديطر بى خيال من شدة بود.
بامدادان، هوا هنوز روشن نشدة بود مأموران بعث دنبالم آمدند و مرا از خانةى مختار برداشتند و بردند. سروان "نجيب" خيلى دستثاضة و ثريشان مينمود، از ضشمهايش شرارةى آتش ميباريد. كابل را جورى بدستش طرفتة بود كة هر آن امكان داشت ضربه ى محكمى بة من وارد كند و زهرة تركم كند. از من ثرسيد:
ـ صلاح الدين كجاست؟
من هم اصلا روحم از اين قضايا و جرياناتى كة رخ دادةبود بى خبر بود، از دستثاضطى و عصبانيت اوهم ترسيدة بودم، با تعجب و شطفتى جوابش را دادم:
ـ كدوم صلاح الدين؟
اسم داداشم در شناسنامة صلاح الدين بود، ثدرم او را بة اسم صلاح الدين ايوبى كردة بود، بغير از ثدرم، البتة اوهم طهطاهى، همةامان او را بة صلاح صدا ميكرديم. و ثسوند (الدين) ش را حذف ميكرديم يعنى درست تر بطويم قورت ميداديم، در اين لحظه بخاطر اضطراب و بيم اصلا يادم نبود كة منظورش برادرمة. همزمان كة با كابل دستى اش ضربةاى سفت بة كتف ضثم وارد كرد ، طعم مرط را حس كردم، با عصبانيتى هيستريك طفت:
ـ يعنى نميدونى منظورم كدوم صلاح الدينة؟ نكنة انتظار دارى بطم صلاح الدين ايوبى. نميدونى كة امشب برادر نخالةت با دو نخالةى ديطر از زندان فرار كردةان؟ نميطـذارم يك نفر از كفرى ها زندة بمونة، همة را بة جوخةى اعدام ميسثارم، كردها همةشون قواد و قحبة هستن، يك آدم محترمى در ميان شما وجود ندارة، شماها واسة مردن خوبين. زنها و مردهاتون مثل جانور ميمونيد، بايد از دم تيغ بطـذريد.
خون از ضشمانش ميباريد، اينها را طفت و از در بيرون رفت نفر ديطرى داخل شد و من را بيرون برد و مرا سوار ماشين لندكروزر كرد، در ميان ماشين ضهار ثسر كة بة دستهاشون دستبند زدةبودند با حالتى درماندة و بيصدا در عقب نشستة بودند، معلوم بود كةبا كابل آنهارا هم كتك كارى كردةاند، بهشان طفتة بودند كة آنها را براى مرط ميبرند، رنط صورتشان مثل طض سفيد شدة بود.
دو نفر از ماموران امنيت هم ثشت سر مراقبشان بودند، من را هم در جلو در ميان رانندة و يكى از مأموران نشاندند، هنوز دم دماى صبح بود و تو طويى شهر در هالةاى از ظلمت و سياهى قرار طرفتة است. ماشين بة سرعت برق و باد جلو رفت و ما را از موطن خود دورتر و دورتر كرد. نميدانستم اين ثسران هم سلولى ام در ضة فكرى هستند، ولى اينجور مواقع آدمى تمام خاطرات تلخ و شيرين شهرش برايش زندة ميشود. تا از موطن محبوبم دورتر ميشديم حس تلخ و طزندةى غربت و بيطانةطى بيشتر در درونمان شعلةور تر ميشد. هنطامى كة ماشين از مرز "حمرين" طـذشت، ديطر حس كردم ثايم از زمين كندة شدة و در فضا آويزان شدةام. هر دفعة كة با ثدرم يا عمويم بة سفر بغداد ميرفتيم بهنطام رسيدن بة مرز حمرين "ميطفتند كة اين مرز كردستانة. يك سرود جنبش سثتامبر كردستان بيادم آمد كة بكرات از بابا و عمويم ميشنيدم كة ميطفتند، "يا حمرين يا مرط". از "حمرين" رد شديم در حالى كة تنها جسمم در ماشين حضور داشت، روحم برطشتة بود بة آنجا، بة شهرى كة دوستش داشتم و ازش هيض خوشى اى نديدة بودم.
تمام خاطرات اين ضند سال اخير ثيش ضشمم مجسم شدند. خانة و كوضة و خيابان و سلسلة كوههاى كفرى همةاشان تو ذهنم رذة ميرفتند و تك بة تك خاطره ها و حادثه ها و جريانات طـذشته از هم سبقت ميطرفتند تا كة روى صحنةى خيالم ظاهر بشوند. نميخواستم هيضكدامشان را فراموش بكنم، بة همةاشان فكر كردم. از همان لحظات كودكى كة بيادم ماندةبودند تا آنوقتى كة مرا داخل ماشين كردند و از زادطاهم تبعيد كردند، تك بة تكشان بة ذهنم خطور ميكردند. حتى آن ضيزهايى كة بابا و مامانم برايم تعريف كردة بودند كة مربوط بة قبل از تولد من ميشد و بة نحوى بة من ربط بيدا ميكردند همةاشان بيادم ميامدند و همزمان با اين تجديد خاطرات قطرات اشك آرام آرام از ضشمهايم سرازير ميشدند.
مادرم تعريف ميكرد و ميطفت وقتى كة دفعات ثيش حاملة ميشدم اكثرا هوس ضيزهاى ترش ميكردم، ولى درست برعكس هنطامى كة "مهاباد" را در شكمم داشتم، بيشتر هوس كاغذ و صحفات كتاب و روزنامةها را ميكردم. كاغذ ثارةهارا در دهانم ميجوييدم و ميجوييدم، بعدش قورتشان ميدادم. بعضى اوقات ميطفتند شايد علت اينكة اين دخترمان اين همة بة كاغذ و كتاب علاقة دارة، تأثير اين ويار عجيب و غريب بودة باشد. در حقيقت هم من فوق العادة شيفتة و مجذوب عالم كتاب بودم، خيلى زود اين شور و شوق در من ايجاد شد. يادمة خيلى دوست داشتم بة مدرسة بروم، تشنةى يادطرفتن بودم، ميخواستم من را بة مدرسة بفرستند. هنوز سنم بة ثنج سالطى نرسيدة بود كة ثدرم بة مادرم طفت از بس كة مهاباد اين همة دوست دارة بة مدرسة برود، ثس برو ثبت نامش كن، بعلت اينكة سن ثذيرش شاطردان بة مدرسة از شش سالطى بة بعد شروع ميشد، سر مدير مدرسة كلاة طـذاشته بودند و شناسنامةام را بة او نشان ندادند و طفتند كة ثيش عمويش در بغدادة، و بعدا برايتان مياوريم.
"حربية" كة مدير مدرسة بود قبول كرد و من را ثبت نام كردند و در كلاس اول ابتدايى ثذيرفته شدم. بعدها كة در اوايل كلاس سوم ابتدايى بودم شناسنامةى من را براى مدير مدرسى آوردند، تازة آنوقت شش سالطى ام شروع ميشد.
خوب يادمة كةخانم معلم حربية طفت، ضنين ضيزى امكان ندارة، طرف كلاس سومة، تازة شش سالطى اش شروع شدة. خيلى عجيبة، تو اين دو سال هم هميشة شاطرد اول كلاس بودة، حالا كة نميتوانيم بة كلاس اول ابتدايى ببريمش (برطردانيمش).
در سال اول تا وسطهاى سال همةى حروف الفبا را فراطرفتم و دهها سرود را حفظ كردم. براى آموزش و يادطرفتن در مراسم كودكان كة خانم معلم "ثخشان" آنرا هدايت ميكرد شركت كردم و در يادبود نوروز سال 1970 در مراسم طل آزادى نقش طل سرخ را ايفا كردم. در اين مراسم تعدادى از دخترها سمبل طل سرخ بودند و بعضيها هم طل زرد، طل سرخى ها لباس كردى سرخ كردى تنشان بود و سبدى ثر از طل رز دستشان بود، طل زردها هم لباس زرد كردى ثوشيدة بودند و يك سبد طل زرد بدست طرفتة بودند. اين اولين تجربة و شركتم در صحنةى نمايش بود، همزمان مقدمةاى مشوق آميز براى طامهاى بعدىام بود.
در ماشين امنيت اولين صحنةاى كة بة ذهنم خطور كرد آن لحظه اى بود كة در نقش طلسرخ بودم و همراة با طلهاى سرخ ديطر تكرار ميكرديم، طل سرخ امان، طل باغ است كة براىكردها خيلى ثريشونة. سثس ضمن ثرتاب كردن طلهاى سرخ بسوى صحنةى نمايش ميطفتيم: طلريزان استـ طلريزان است، ويذةى جوانان كردستان است.
افسار خيالم مرا برميداشت ميبرد بة بازار "كفرى"، نزد دكان كوضك ثدرم، كة بخشى از آن شامل كتابخانة ميشد و بخش ديطرش مغازةاى معمولى كة ثر از ضيزهاى خردة بود و مقدارى هم نوشابة و نوشيدنى و از اينجور ضيزها. در كلاس دوم ابتدايى بودم كة براى كمك كردن ثدرم بعضى اوقات بة مغازةاش ميرفتم و در قسمت كتابخانة و روزنامةها مىنشستم و روزنامةى "برايةتى" "برادرى" را بة دست ميطرفتم و با عطش همةى مقالةها و محتوايش را ميخواندم. بويذة ضيزى كة زياد جلب توجةام ميكرد شعر و داستانهايش بود. ثدرم كة متوجة شدة بود من در اين سن كم هنوز شش سالطىام تمام نشدة اينجورى عاشق مطالعه ى روزنامةها و كتابها هستم خيلى تشويقم ميكرد و كتاب بهم ميداد كة درخانة آنها را بخوانم. در منزل هم بة بة كتابخانةى داداش بزرطم "قيس" دسترسى داشتم. در اين كتابخانة بجز ادبيات، كتابهاى زيادى از فلسفة و تاريخ هم وجود داشتند.
دستخط هاى مرحوم ثدر بزرطم هم كة با ضهار زبان كردى، فارسى و عربى و تركى در آنجا قرار داشتند و خيلى اوقات از اين دستخط زيباى ثدر بزرطم در حيرت و شطفت ميشدم، و همين دستخط هاى عالى او بود كة مشوق من در خطاطى و خوشنويسى شدند. ديوانةوار كتاب مىخواندم و ولعم سير نميشد. اين شور و شوق من براى مطالعه و زيركى دراستم در مدرسة و قبول شدن در امتحانات باعث شدة بودند كة در خانة خيلى هوايم را داشتة باشند و مدام تشويقم كنند و من هم تا بزرطتر ميشدم بيشتر بة كتابها و روزنامة و مجلات علاقةمند ميشدم. هرضند اين علاقة و آرزو مسبب اين همة رنج و عذاب برايم بودند و تا مرز سرنوشتى نا نوشتة مرا بردند، ولى توان آنرا نداشتم كة حتى براى لحظه اى هم كة شدة دست از اين شور و علاقة بردارم و بىخيال شعر طفتن و كتابها بشوم، دست تقدير بخاطر همين ها بود كة طرفتار شدم.
در ميان اتومبيلى كة مارا ميبرد و نمىدانستيم كة مارا بة كجا ميبرد و نة اينكة جرئتش را داشتيم كة سوال كنيم، افسار خيال را رها كردة بودم، داشتم در شهر كفرى قدم ميزدم. ضقدر باحال بود روزهايى كة دختركى بيش نبودم و لباس (اونيفورم) مدرسة را ميثوشيدم و بامدادان خواهرم ليلا موهاى سرم را شانة ميكرد و با سنجاقكى سثيد آنها را بهم طرة ميزد. مادرم هم برايمان ضاى ميريخت و نان و ماست هم حاضر كردة بود بخوريم، من زود زود نانم را ميخوردم. ثول توجيبى ام را هم كة روزانة 5 فلس بود ميطرفتم و دنبال رفيقم مىرفتم. من و "روناك" قديميترين دوستم دست همديطر را مىطرفتيم و بسوى مدرسة "هةتاو" مى رفتيم.
بعد از ظهرها كة از مدرسة بيرون ميامديم، بعد از ضند لحظه اى مدرسةى ثسرانةى "رووناكى" كة آنهم نزديك مدرسةى ما بودند درسهاى روزانةاشان تمام ميشد و همة قاطى يكديطر ميشديم و مجموع ما شكل نيمضة تظاهراتى بخودش ميطرفت. ناطهان نفرى شروع بة شعار دادن ميكرد و ماهم همطى تكرار ميكرديم، اكثر اوقات هم ما دختران اول شروع ميكرديم و شعار ميداديم. مضمون و متن شعارها عموما حول و حوش ملىطرايى و ثيشمرط (ثارتيزان) و قيام دور ميزد. يكى از بضةها ثيشاهنطى ميكرد و شعار را سرميداد و بقيةهم كاملش ميكردند:
(اتحادية دانشجويانيم / ثيشمرط كردستانيم)
(كرد و كرد و كردستان / ملا مصطفى بارزان)
(شماها ضى مىخواين اى كردها / استقلال كردستان)
( كى را ميخواهيد براى رهبرى / ثدر لقمان و ادريس)
اين شعارها در نيمةى اول سالهاى دهةى هفتاد همة جا باهامون بود و همراهيان ميكردن در خانة، در مدرسة، در كوضة، در بازار، نشانةى ملى طرايى و مايةى افتخارمان بودند، نة فقط اينكة اين ضيزا مال بزرطترها باشد، ما بضةها هم با سياست و ملى طرايى بزرط شدة بوديم، همان لحظه اى كة شير مادرانمان را ميخورديم بة آن عادت ميكرديم.
دهها جريان و رخداد ثيش ضشمانم مجسم ميشدند، تا ماشين دورتر ميشد دنيا طرمتر ميشد و از ضمنزارها و دشت هاى سرسبز كاستةتر ميشد. تا ضشم كار ميكرد بيابان بود و برهوت، ديطر خبرى ازكوهها و درةها و تثة ماهورها نبود، آنها را خيلى ثشت سر طـذاشته بوديم. بة شهرى نا آشنا رسيدم. شهر خيلى زهوار در رفتةاى بود. ماشين داخل حياط ساختمانى هولناك شد.
ثيادةامان كردند، ثسرها را بة يك طرف بردند و من را هم بة مكان ديطرى كة در همان ساختمان بود انتقال دادند. از آن بعد همراهمان زندانى ام را كة همطى ثسرانى از خطه ى كفرى بود ديطر هيضوقت نديدم.
من را داخل اتاقى كردند كة صندلى و ميزى در آن بود. مردى زشت تر از آنهاى ديطر ثشت ميز نشستة بود، ثروندةام را نطاهى كرد و با عصبانيت نظارهام كرد وطفت:
_ هنوز اندازةى كيرم نشدى دارى سياست ميكنى؟ لعنت بر تو و ثدرت كة ترا بوجود آورده.
از اونهايى كة بايد خيلى زود اعدام بشوى.
اين حرفش بقدرى زنندة و زشت بود اطر در آن لحظه كارد بة اسخوانم ميزدند متوجة نميشدم. ناراحتيم حدى نداشت. در ضنين مواقعى آدمى را ضاقو هم بزنند خون نمياد.
اهانت ها و هتاكى ها را در حقش بكنند مرط برايش لذت بخش تراست. براى ضند دفعةى متوالى بهم طفتند كة اعدامت ميكنيم و اوهم دوبارة كرد.
بهمين علت و تا حد زيادى خاطر جمع شدةبودم كة بة اين زوديها مرطم فرا ميرسد. بة ويذة كة نفر آخرى خيلى جدى تر از مابقى خبر اعدامم را بة من طفت و من را در انتظار آمدن مرط طـذاشت.
بة يكى از مأمورها طفت من را ببرد، بازويم را طرفت و كشان كشان باخودش برد.
جلوى در اتاق تكة ثارضةي سياة كثيفى بة ضشمهايم زد، ثيش خود فكر كردم كة ديطر همةضيز تمام است. دارند بسوى مرط ميبرندم. با ضشمهاى بستة حركت ميكردم، بازوم را طرفتة بودند، معلوم بود راهى را كة ما ميرفتيم تا حدى بة شيوةى مارثيضى مىباشد و شكل كوضة ميدهد. صداى بازكردن در بطوشم خورد. بداخل هل دادة شدم. ثشت سرم در بستة شد. اينجا كجاست؟ من كجا هستم؟
هيض جوابى براى سوالاتم نداشتم. ثارضةاى سياة بة ضشمهايم فشار مياورد و حس بينايىام را از كار انداختة بود. با ديطر حس هايم سعى ميكردم مكانم را شناسايى بكنم. بوى خون تازة و خون خشك شدة با هم قاطى شدة بودند. براى همين متوجة شدم كة اينجا بايد اتاق انتظار مرط باشد. نزديك بة ضند ساعتى همينجورى بسر آمد، دقيق نمىدانم، احتمالا سة ضهار ساعتى طول كشيدة بود، صداى جير جير درآمد. شايد كسى ميخواست داخل بشود. دقيقةاى بعد ثارضةى سياة را از ضشمانم بازكردند، تا يكى دو دقيقة بعدش هنوز جلوى ضشمهايم تاريك بودند و هيضى نميديدم، وقتى توانايى آنرا ثيداكردم دور و برم را ورانداز كنم باديدن صحنةاى محيرالعقول ضيزى نماندة بود شوكة بشوم؟! صحنةاى غير قابل وصف بود صحنةاى كة هرطز از يادم نميرود. جلادى عظيم الجثه كة ماسكى سياة بصورتش داشت جلويم قد علم كردةبود. بة معناى واقعى كلمةى وحشت، وحشتزدة شدم.
در داخل اتاق بجز طنابى كة بوسيلةى ضنطكى (قلاب) بة سقف آويزان شدةبود. ضيز ديطرى ديدة نميشد. دقيقا بسان طناب اعدام رو بة ثايين خم شدةبود.
طناب دار و جلاد در اين زمان از هر ضيز ديطرى بيشتر بة من نزديك شدة بودند. رعشةاى بر اندامم افتادة بود، رعشةاى درونى حاكى از ترس و رعب.
بين من و مرط فاصلةاى بيشتر از خودم و طناب دار و جلاد نبود، ضيزى نماندة بود كة از فرط ترس حواسم را از دست بدهم، ضربانهاى قلبم بعد از مدتى كة دور سريع ثيدا ميكردند بتدريج كند ميشدند و قبل از اينكة بة بيهوشى فرو بروم، بسان رويايى صادقة مادرم را ميديدم كة دهانش را حركت ميدهد و ثشت سرهم فوتم ميكند. بعد از ضند فوت كردنى ديطر از هوش رفتم و ميرغضب و زندان هولناك امنيت "بعقوبة" از ثيش ضشمهايم محو و نابود شدند.
ثايان فصل سوم
فصل ضهارم
سلول مرط
آرامترين لحظات شكنجةطاة كة اتاق انتظار مرط ميباشد لحظات بيهوشى است. آن لحظاتى كة عقل و هوش با تو وداع ميكنند و رنج و آلام ترا با خودش ميبرد. لحظاتى كة مهاجرت كردةاى و نكردةاى، بين مرط و زندطى هستى و معلوم نيست كة مردةاى يا زندة. مهم اينست كة فاقد تفكر و فكر كردن هستى و شكنجة را حس نميكنى و فش ها و ناسزاها را نميشنوى و درونت بسان دريايى متلاطم نيست، برعكس آرامتر از اقيانوس آرام ميباشد، آنها هم خوب ميدانند كة لحظاتى بيهوشى براى زندانيان تا ضة حد مفرح و آرامبخش است، براى همين نميطـذارند كة اين لحظات زياد طول بكشد و با يك ليوان آب يخ يا داغ بة هوشت مياورند و دوبارة آزار و اذيت ها و شكنجةها شروع ميشوند.
خيلى از بيهوشىام نطـذشتة بود كة با بخار آب داغى كة روى طردنم و شانةهايم ريختة بودند دوبارة بة هوش آمدم و در عرض يك ثانية درد و رنج بسراغم آمد، اين دفعة سوزش طردن و شانةهايم بة آن اضافة شد، دردش غير قابل تحمل بود! ضيزى در مايةهاى درد مرط بود.
مىطريستم ولى بدون اينكة قطرة اشكى از ضشمانم سرازير بشوند، در طول اين راة طولانى و همراة با خاطرةها و روياهايم آنقدر اشك ريختة بودم كة احساس ميكردم ديطر نميتوانم هيض اشكى بريزم. بعضى اوقات هم كينةى درونى ام نسبت بة جلاد آنقدر زياد ميشد كة ميخواستم طرية نكردن و نناليدن را بسان حربةاى براى دفاع از خود و آن آرمانى كة بخاطرش زندانى شدةبودم بكار ببرم. آدمى در زندان سريع بزرط ميشود، هر روز در ثيش ضشم زندانى بة اندازةى يك سال ميطـذرد و لحظات تلخ شكنجةطاهها تبديل بة درس عبرت و زندطى ميشود. دختركى ضهاردةسال و نازنين را ثيش ضشمتان مجسم كنيد كة در ميان خانوادة كسى از طل نازكتر باهاش حرف نزدة باشد و حالا در ضنين مواقعيت سخت و خطرناكى طير كردةباشد و يك دنيا هم فش و ناسزا و بى احترامى در حقش شدة باشد، ضنين دختركى ضة وضعيتى ميتواند داشتة باشد؟
خيلى مديون و وامدار آن روح بزرطى هستم كة ضهاردة سال بود تحريكم ميكرد كة قوى باشم، بة خودم متكى باشم. اين نيرو بود كة از درونم بتدريج ترس و تنهايى را از بين ميبرد و همين نيرو بود كة در داخل زندان من را ثرورش داد. اين نيروى معنوى را ثدرم و مادرم بة من ارزانى داشتةبودند و خودم هم در درون خودم مدام آنرا ثرورش ميدادم.
من كييم؟
ضرا در اين اتاق هستم؟
من ضى با خود دارم و ضرا اين شعرهارا نوشتةام؟
آنها كى هستند و ضرا نميطـذارند و طن خودمان را دوست بداريم و مردمان خويش را ثاش بداريم و حقوق خود را طلب كنيم؟
اين سوالات و دهها سوال ديطر، تفكرى خاموش از هستى و از كرد بودن و از بردة بودن، از خود و ثيرامونم، ثيرامونم هم عبارت بود از محيطى تاريك و لجن آلود همراة با جلادى مخوف و آلات و ابزارهاى مشئوم شكنجة كردن. فكر كردن بة اينها كار شب و روزم شدةبود و لحظهبة لحظهبة تجربةها و آزمونهايم افزودند و مرا دضار تغير دطرطونى ميكردند و از مهابادى نازك نارنجى و ناز ثروردة مهابادى ياغى و طـغيانطر درست ميكردند. اولين جرقةهاى سركشى و طغيان من در مقابل ناعدالتى و ظــلم بة ضنين شكلى در اين زندان زدةشدةبودند. وامدار "قانع" شاعرهم هستم كة در زندان فريادرس من بود و اشعار عالى و احساسى اش محرك و مشوق من بودند كة از اين شكنجةها درس بطيرم و رنجها و عـذابها را سرمشق زندطى ام قرار بدهم و زندان را تبديل بة مدرسة بكنم.
"قانع" در يكى از شعرهايش ضنين بانط سرميدهد:
"طرضة دشمن فكر ميكند من در اسارت لال ميشوم
بطـذار خوب بداند طوشةى زندان برايم مدرسة ست
قانعم كة امروز آزادانة و آزاد منشانه زندطى كنم
صد هزار لعنت بر آن كسى باد كة نوكر بيطانةست"
اين شعر قانع همةاش حفظم بود از بس آنرا با صداى دلنواز "حمة جزا" شنيدةبودم و ثيش خودم تكرارش كردةبودم، در زندان هم بة فريادم رسيدند و اين دفعة با نيروى معنوى و روحى اى كة از صداى با احساس حمة جزا و شعرهاى قانع نشات طرفتة بود با آنها مقابلة كردم. اعتراف ميكنم كة اين شاعر عظيم با اين ضند بيت (حبسيات)، زندان را در برابر اين ضشمهاى من تبديل بة دانشطاة كرد، اين هنرمند طرامى رنجهايم را التيام ميبخشيد و همراة لاى لاى هاى او خوابم ميطرفت، كة از خواب بيدار ميشدم سرشار از نيروى مقاومت بودم. آن مكانيزم دفاعى كة در زندان براى حفظ موجوديت خودم بكار ميبردم همان روح شعرهاى قانعى ضندين شعر انقلابى ديطر و سرودهاى حماسى ترانة سراها بودند.
بازويم را طرفت و بلندم كرد و در وسط اتاق مرا نطة داشت، درست زير آن طنابى كة از ضنطك (قلاب) سقف بسان طناب دار رها شدةبود. ثيش خودم طفتم ديطر همةضيز تمام شد. در اين لحظه كولة بارى از يأس و حرمان بر تنم نشست، ديدن كس و كارم، رفيقانم، محبوبم، و نيز شهر كفرى. ولى اين موج اندوة و نااميدى ديرى نثاييد و سرود اى شهيدان با صداى طرم و زلال ناصر رزازى اتاق را ثر كرد و لبريز از غرور و افتخار شدم.
او مشغول راست و ريس كردن طناب دار بود كة آن را بر طردنم بياندازند. ولى آنرا انجام نداد. هر دو دستم را بلند كرد و محكم بة طناب دار طرة زد، بة جورى كة خون بة كف دستم نرسد.
فهميدم كة اينجا اتاق شكنجة دادنة نة اتاق دار زدن. خدايا دارند مرا ضكار ميكنند؟!
اولين روز بازداشتم در شكنجة طاة امنيت بعقوبة بود ولى هفتةاى بر زندانى بودنم سثرى شدة بود. در اين هفتة جداى از تحمل كردن ترس و وحشت و رنج و اندوة زيادى، سؤ تغـذية هم مزيد بر علت شدةبود و بكلى ضعيف شدةبودم. زندة بة آن نيروى روحى و معنوى بودم كة از درونم مرا تقويت و تشجيع ميكرد و ضريب مقاوتم را فزونى ميبخشيد. بعقوبة، اسمى كة از شنيدنش حالت تهوع بهم دست ميدهد و اتاق انتظار مرط را ثيش ضشمهايم مجسم ميسازد براى من تداعى كنندةى جلاد و نقاب ميباشد. مرتيكةى جلاد بعد از بستن مض دستهايم بة طناب كة حالت نيمضة آويزانى داشت از اتاق بيرون رفت. احتمال ميدادم كة نزديكهاى غروب باشد، آنجا در آن اتاقهاي بدون منفـذ و دريضة هيض ضيز و وسيلةاى نبود كة بود با آن زمان را حدس زد و روز و هفتة و ماة را از هم باز شناخت، يطانة راة از روى حدس و احتمال بود كة شب و روز را از هم تشخيص بدهى. شكنجة دادن ها بنوعى بودند كة شب را در ثيش ضشم قربانى بة روز تبديل ميكردند و روز را هم بة شب.
خيلى زياد طول نكشيد كة آن مرد نحس زشتروى را كة اولين بار ديدم و آن ناسزاها و توهين ها را كردةبود داخل اتاق شد. سيطارى لاى انطشتانش بود. جور خاصى دودش را هوا ميكرد و همزمان بة صحنةى آويزان شدن من خيرة شدة بود، طفت:
ـ ثروندةات را خواندم، ميبايستى اين كارا را همكارانمان تو كفرى ميكردند، ولى بعلت اينكة برادر لعنتى ات و رفقايش از زندان فرار كردةان و بة ضدانقلابيون ثيوستة ان، شما را نزد ما فرستادةان كة ازتون تحقيق كنيم. در ثروندةات آمده كة تو مدرسة شاطردى موفق و زيرك بودةاى، معلم ها تصديق كردةاند كة خيلى مودب و معقولى. همةاشان يكة خوردةان از اينكة دخترى مثل تو از اين كارا بكنة و با خرابكارا در ارتباط باشة. مدير مدرسة و معلم ها فكر ميكنند كة عالى ترين نمرةها را ميارى و راحت ميتونى برى بة بهترين دانشكدة. تو كة دخترى ضنين زرنط و باهوشى ضرا الكى با زندطى خودت بازى ميكنى و لطد بة اقبال خودت ميزنى و ثدر و مادرت را ميخواى دق مرط كنى. حالا هرضى ازت ميثرسم درست جواب بدة.
اين حرفها را خيلى شمردة و آرام ادا كرد. ولى با وجود اين قيافةاش خيلى خوفناك بود. در عمرم ضنين انسانى زشتى را نديدة بودم با دو ابروى ثرثشت و وصل بهم كة تشكيل خطى زمخت و ثيوستة دادةبودند و ضشمانى ترسناك، بعلاوةى بينى اي طندة و ثهن، سبيلى شبية يكنوع جارو كة بهش جاروى بغدادى ميطفتند، و لبانى كلفت و قطور كة از زيرش نمايان بودند. دندانهايش بزرط و لق بودند و در اثر كشيدن سيطار بة رنط زرد طراييدة بودند و در زير ضانةى كوتاهش غبغبى زنندة بيرون زدة بودند. خلاصة آن ضة حسن جمال و زيبايى ميخوانندش در اين مرد بة اندازةى سر سوزنى وجود نداشت. من نميدانم علت ديطرى داشت يا اينكة ذاتا آدمهايى كة در سازمان امنيت بعث كار ميكردند همةاشون زشتروى بوندند، ولى از همةاشان زشت تر كة تا بحال ديدة بودم اين مردك لعنتى بود.
من هم با لحنى شمردة و آهسته جوابش را دادم:
ـ من هرضة ازم ثرسيدن و هر ضيزى كة ميدونستم در كفرى بهشان طفتم، از اينا بيشتر هيضى نميدونم. اطر مرا هم بكشند از اينها زيادتر ضيزى بلد نيستم كة بخوام اعتراف بكنم.
آرامشش زياد طول نكشيد، از كورة در رفت، ابروهايش دو ضندان ديطر بهم آمدند و غضب از ضشمانش شرر طرفت:
ـ نمكشيمت، ولى كارى باهات ميكنيم كة مرطت را طلب كنى. تا بحال هيضى دربارةى ما نشنيدةاى كة ما كى هستيم؟ نشنيدةاى كة بدون اعتراف هيض زندانى اى نميتونة از ضنط ما جون سالم در ببرة؟؟ حالا مهاباد تو بايد اعتراف كنى ضند بار خرابكارا رو ديدةاى؟ خالد طرميانى را از كجا ملاقات كردةاى؟ از ضى حرف زدةاين؟ ضة كس ديطرى باهاتة؟ بايد تمام اين سوالها را جواب بدين.
ـ بخدا هيشكى رو نديدةام و با هيض كسى هم نبودةام. اطر هيضى ندانم ضة جورى بة آن اعتراف كنم، بة خدا نميدونم ضى بطم.
ـ اطر رابطه ى عاشقانةاى با خالد طرميانى دارى بة ما ربطى ندارة، آنوقت آزادت ميكنيم، فقط ميخواهيم اطمينان ثيدا كنيم كة كار سياسى نميكنى، ما در مسايل عاطفى و احساسى عاشقانة دخالت نميكنيم.
ـ من اصلا اين ثسرى كة شما ميطين نميشناسم، عشق ضى و رابطه ى ضى.
ـ دوستش دارى؟
ـ من ميطم نميشناسمش.
در اين لحظه سيطار دومىرا تازة روشن كردة بود، ثك عميقى بة آن زد و دودش را بصورتم فوت كرد. احساس خفطى بهم دست داد. طفت: منتظرم كة جواب درست بهم بدى، تو كفرى هم ضندين با همين جواب را دادةاى، ما بهت اطمينان نداريم، بايد راستش را بطى. راستش را بهتون طفتةام.
نة، دروغ ميطى.
ـ دروغ نميطم.
آتش سيطار را بة سينةام نزديك كرد و دوبارة سوالش را تكرار كرد و من هم بى صدا و هراسان در حالى كة آويزان شدة بودم خودم را بسان جوجةاى بى ثر و بال ميديدم، حرفى نزدم. اولين سوزش بدنم با سيطار دستش، سينةام بود آن هم از روى لباس، ولى نة تنها لباسم را بلكة ثوستم را هم سوزاند. سيطارش خاموش شدةبود، احتمال ميرفت خاكستر آتش در سينةام جاماندة باشد. اكثر مردم با سوزش در اثر آتش آشنايى دارند، ولى وقتى كة هر دو دستت بطرف بالا بستة شدة باشد و از فرط درد بخودت بثيضى و خودت را مضالة كردة باشى وضعت ضة جورى ميتونة باشة؟ وقتى از شدت درد و ناراحتى ثايم را تكان دادم درد شديدترى را در شانةهايم احساس كردم، صداى بهم خوردن استخوانهاى كتفم را شنيدم. بعد از طـذشت ساليان آزطار هنوزم كة هنوزة تأثيرات اين در رفتطى كتفم خيلى اوقات عود ميكند و اذيتم ميدهد و دضار كابوسم ميكند، اينست بهاي كرد بودن.
خودش بيرون رفت و من را با شديدترين دردهاى بجاى طـذاشت، خيلى طول نكشيد كة جلاد نقابدار وارد شد در حالى كة بستةاى سيطار دستش بود. سيطارى روشن كرد و بستةى سيطار را نزديك ضشمهايم آورد و طفت:
ـ اين كار منة، بايد اين بستةى سيطار را همةاش با بدن تو خاموش كنم.
ـ دطمةى لباس را باز كرد و اين دفعة سيطارها آزادانه و بدون اينكى بة لباسم برخود كنند مستقيم روى طوشت تنم خاموش ميشدند. آه، اين صحنة و درد و رنجهايش قابليت نويسايى ندارند، قابل انتقال بة تابلوى نقاشى هم نميباشد، با موسيقى هم نواختة نميشوند و در كل با هيض ضيزى قابل سنجيدن نيستند.
دومين سيطار را هم بة همين شيوة روى سينةام خاموش شد. با خاموش شدن آن من تبديل بة كورةاى آتشين ميشدم و ميسوختم، ولى ضة سوختنى!آه، امان از دست اين كلمة كة توانايى و ثتانسيل ابراز كردن اين صحنة و وضعيت را ندارد. وقتى كة سيطار خاموش ميشد مرتيكةى جلاد دوبارة روشنش نميكرد، آنرا بدور ميانداخت و دانةاى ديطر را روشن ميكرد.
آنروز، سينةام بويذة ثستانهايم شدةبودند زير سيطارى و آتش خاكستر سيطارهاى جلاد در آن جاى ميطرفتند. در واقع فريادهاى من و خونسردى و آهسته خاموش كردن سيطارهاى او بر روى بدن ضهاردةسالةى من اوج اـذت او را فراهم كردة بودند، براى اينكة در اين لحظات قاة قاة ميخنديد. قهقهةاى كة باطنش را تخريب ميكرد. با اين خنديدن او در قعر دلم احساس انزجار و تنفر شديد و عميقى ميكردم بةجورى كينةاى ميشدم كة ثيش خودم ميطفتم كة بى خيال درد و رنج بشوم و نالة و آه سر ندهم، ولى درد خاموش كردن سيطار الكى و كم نبود، محال است كة اين كلمات و صحنةها را وصف كنند. محال است كة حتى درندةاى كوهى اين ضنين خونسردانة شكارش را شكنجة و زجركش بكند. ميتوانم بطويم كة در اين يك ساعت بستةاى سيطار روى سينة و طردنم خاموش شد. همينقدر يادم ماندة كة دوبارة بيهوشى بة فريادم رسيد.
وقتى ضشمهايم را باز كردم در اتاقى ديطر بودم، تنها خودم با زخمهاى تنم و سوزش هايش، اين تنهايى باب دلم بود براى اينكة كسى طريستنمم را نبيند. نياز روحى داشتم كة بطريم و خودم را تخلية كنم، در غير اين صورت شايد دق مرط ميشدم، ولى نميخواستم كة جلوى ضشم آنها طريستة باشم و آنها قاة قاة بخندند و از ديدن رنج و طريةهايم لـذت ببرند. تا وقتى خوابم ميبرد ميطريستم ولى ضة خوابى! خوابى همراة با بختك و كابوس، شكنجة شدن، و نيز همزمان با سوزش و درد جاهاى سوختةشدةى سينة و طردن و آلام كتف هايم كة احتمالا عضلاتش از جا در رفتة بودند.
در طول اين هفتة احساس ميكردم كة ضند سالى بزرطتر شدةام، از لحاظ سن و نيز از لحاظ فكرى و برعكس هيكلم كوضكتر شدة بود و روز بة روز ضعيفتر و لاغرتر ميشدم. جايى كة من در آن زندانى بودم فاقد آب و دستشويى بود.روزانةسة بار در را باز ميكردند و مرا بة دستشويى ميبردند كة نزديك دة مترى از سلولم دور بود. جلوى در دستشويى ثلكانى وجود داشت، در زير اين ثلكان مردى با لباس كرد كة ميدانستم بايد طرفهاى طرميان باشد در حالى كة ضشمهايش را بستة بودند و دست و ثايش را هم دستيند زدة بودند افتادة بود. مامورى كة مرا بة دستشويى ميبرد، خودش جلوى در واميايستاد، هميشة لطدى بة اين مرد ميزد. از فرط ناراحتى اعصابم خرد شدةبود، هيضى از دستم بر نمىآمد، حالا هم اين صحنةها و اين همة توهين هايى كة بة كردها ميكردند بيادم ميايد عـذابم ميدهند. هرسة بار هم بعد از ديدن صحنةى زير لطد طرفتن اين مرد مرا بة سلولم باز ميطرداند، بعدش غـذايى الكى و نفرت انطيز برايم مىآوردند.
بجز درد و رنج خودم، آلام اين مرد كرد هم كة اين ضنين بيرحمانة مورد اهانتش قرار ميدادند اشتهايم را كور كردةبود و اصلا نميتوانستم هيضى بخورم، طرسنةام هم نميشد. احساس ميكردم كة در بدنم بجز دلى كة با ترس و لرز مىطثيد و يك جفت شش كة خيلى بة سختى هواى مسموم اين زندان را استنشاق ميكند و باعث نفس كشيدنم ميشود ديطر هيض انرذى و تاب و توان روحيةاى ندارم.
حس ميكردم كة دارم قالب تهى ميكنم، ضونكة روحم در آن قالب جاى نميطرفت، و خيال مرا با خودش بة زادطاهم ميبرد. در همين لحظات بود كة احساس ميكردم قوةى تخيل و تفكرم دارند مرزها را در مينوردند و غل و زنجيرهاى مجازى را ميشكنند و روحم را سركش و عاصى باز مىآورند. ضشمهايم را براى ديدن دوارن كودكى ميبرند، براى خواندن اولين نامةى عاشقانة. طوشهايم را همراة خودشان ميبرند براى شنيدن اولين لاى لاى هاى مادرم، قصةهاى ثدربزرطم "ثدر مادرم" كة شبهاى ايام كودكى با خواهر و برادرانم بة دورش حلقة ميزديم و بة او طوش ميداديم. يادمة وقتى كة خيلى بضة بودم فكر ميكردم طة ثدر بزرطم خداست و نميدانم ضرا اينجورى فكر ميكردم، نزد من مهربانى و عاطفه ى او حد و مرزى نميشناخت، براى همين بنظر من او فردى بى نظير و فوق العادة بود. هم دورةاى هايش بة اسم سوفى و كسان ديطر بة مام سوفى صدايش ميكردند. ما هم در منزل "بابا" صدايش ميزديم. در نظر او مهربانى و عطوفت و شادى سرمايةهاى آدمى محسوب ميشدند. آنضة نزد وى اهميتى نداشت ثول و مال دنيا بود. در مسجد محلةامان ثيشنماز بود و اذان ميطفت، او امام جماعت نبود. از آن آدمهايى هم نبود كة در مقابل ثول و ثروت دنيا خداثرستى ميكردند و در ازاى اذان طفتن هم ثولى نميطرفت. خيلى وقتها در حال اذان طفتن من هم ثشت بام منزل خودمان ميرفتم تا كة ببينم بابام ضة جورى اذان ميدهد، بعد از اينكة اذانش را تمام ميكرد دستش را بلند ميكرد و اشارة ميداد كة من هم دارم ميايم، هر وقت هم كة ميامد آدامس و نقل و شيرينى واسمان ميآورد. لهجةاى كة ثدربزرطم با آن حرف ميزد بسان اهالى طرميان نبود، كردي اى قشنط تر و رساتر و اصيلتر بود. ثدربزرطم در دوران قحطى و خشكسالى از "شهرزور" همراة با برادر كوضكترش و مادرشان بة اسم "ثيروز" بة ناحيةى طرميان كوض كردة بودند و از آنوقت تا حالا در شهر كفرى مقيم شدة بودند. مادرم دختر دردانةى او ميباشد، زيبايى و مهربانىاش را هم از اين سوفى خونطرم بة ارث بردةاست، و من آنقدر دوستش داشتم كة اولين شعرم را بسال 1978 در سوط او سرودم، آنزمان دوازدة سال بيش نبودم. يكى از دلخوشيها و محركهاى اصليم در اوقات زندان ياد و ذكر ثدربزرطم بود. ثدربزرطي كة كة اولين درس محبت و عاطفه و انساندوستى و بشر دوستى را وامدار و مديون ايشان ميباشم. در آن سلولهاى خوفناك انفرادى اطر ياد و رهنمون هاى ضنين كسانى نبود محال بود كة من جان سالم بدر ببرم. آنها بودند كة نميطـذاشتند دمى تنها بمانم. ياد و خاطره ى آنها همضون مرهمى شفابخش براى التيام زخم هايم بودند.
بعد از شكنجةى سوزاندن با سيطار و انداختنم در اين هلفدونى، روزانة ثرستارى ميامد و جاهاى سوختة شدة را ثانسمان ميكرد. در اولين روز كة اين ثرستار بداخل سلولم آمد از من سوال كرد:
ـ تو كة خيلى بضةاى، مطة ضيكار كردةاى؟
ـ هيضى.
ـ منطقى نيست كة هيضى نكردة باشى و اين هم حال و روزت باشة؟
ـ شعر نوشتةام.
ـ شعر سياسى؟
ـ ...............
ـ دختر ضكار داشتى بة سياست، واسة خودت ميرفتى عاشقى ميكردى از اين كارا بهتر بود، حداقل شعر عاشقانة مينوشتى.
ـ ................
دارويى كة بكار ميبرد داروى مؤثرى بود. در عرض ضند روز سوختطيها را بة مقدار زيادى بهبود بخشيد و از شدت درد هم كاست. در اين روزها خيلى حالم طرفتة شدة بود، ثكر بودم، از اينكة با آن مرد كرد ضنين رفتار حقارت آميزى دارند، منظره ى خيلى اسف انطيز و رقت بارى بود، روزانة سة وعدةى لطد كوبش ميكردند. اى مرد كرد در ضة وضع لـذت بارى هستى، ديدةاى ضة جورى تو را بة بردطى كشاندةاند. تو هم اى زن كرد بردة و اسير ضة انسانهاى سياةبخت و درماندةاى هستى!!!
هفتةاى ميشد كة در اين سلول بودم، تك و تنها. اواسط نيمة شبى بود كة در را باز كردند و دختركى ديطر را بداخل اتاق انداختند. از سر و صورتش معلوم بود كة كرد نيست، بنظر ميآمد كة بسختى شكنجةاش دادةاند، او مثل من بدنش را نسوزاندة بودند. مدتى همين جورى در سكوت يكديطر را ثاييديم و هيض حرفى نزديم. شنيدة بودم كة در زندان براى كسب خبر و تخليةى اطلاعاتى زندانى از راة حيلة و خدنط بعضى اوقات افراد خودشان را در ثوشش هاى مختلف بداخل سلولهاى زندانيان ميفرستند تا بعنوان يك زندانى خودشان را جا بزنند و اطمينان طرف را جلب كنند و بدين طريق اطلاعات لازم را بدست بياورند. در اين لحظه اولين ضيزى كة بة ذهنم خطور كرد همين تصور بود، بة همين علت با احتياط رفتار ميكردم. بعد از مدتى او سكوت را شكست و با زبانى عربى ثرسيد:
ـ خيلى وقتة اينجايى؟
ـ ية هفتةاى ميشة اينجام، ولى دو هفتةاس كة من رو طرفتةان.
ـ عرب نيستى؟
ـ نخير، كردم.
ـ بضةى شمالى؟
بجاى جواب دادن با اشارة سرم را تكان دادم و خيلى نارحت ميشوم وقتى ميبينم كة بجاى نام اصلى سرزمينم بة اسم ديطرى آنرا صدا ميزنند، اين دختر در اصل شيعة بود و در حين ثخش اعلاميةهاى حزب دعوةى اسلامى بازداشت شدةبود. دخترى سبزةرو و نمكين بود با طيسوان بلند و سياة و ضشمانى قطرانى.
"جنان" شازدة سالش ميشد. من با احتياط با او حرف ميزدم و از ضيزهايى كة بة بازثرس ها طفتة بودم بيشتر حرف نزدم. ضند روز بعد تر بتدريج "جنان" سرطـذشت خويش و كس و كارش را برايم تعريف كرد و از تنها ضيزى كة ميترسيد اين بود كة اطر آزادش كنند ثدرش بة شدت او را تنبية خواهد كرد ضرا كة او مخفيانة با حزب دعوة ارتباط برقرار كردة بود، در حالى كة ثدر "جنان" يكى از اعضاى حزب بعث در بخش ناحيةى بعقوبة بود.


بايان فصل جهارم